Mr. P. Robert Op 18 juni 1975 besloot de Raad der gemeente Haarlem in te De
stellen een gemeentevlag, waarvan de beschrijving luidt: Root
Haarlems banier: een met een wit zwaard, met een geel gevest, vergezeld boven vat
verkenning een wit verkort breedarmig kruis en aan de broek- een vlucht
zijde van twee witte zespuntige sterren boven elkaar, waarbij tie:
zwaard op een afstand van de broeking staat, die gelijk is aande
halve hoogte van de vlag", (afb.)
In hun desbetreffende voorstel1) schreven burgemeester er
wethouders, dat het niet vaststond of Haarlem in de Middel
eeuwen een vlag heeft gevoerd. Zij meenden derhalve - waa
naar hun oordeel de diverse officieuze „Haarlemse" vlaggen
iedere authenticiteit misten - te moeten teruggrijpen op afbeel
dingen van Haarlemse vlaggen, voorkomende op enkele mari
tieme schilderijen uit de 16de en 17de eeuw. Het gemak, waar
mee de authenticiteit van déze vlaggen was aangenomen, had
verbazing kunnen wekken.
Het komt mij voor, dat wij ten aanzien van de vraag, of Haarlem
in de Middeleeuwen een banier heeft gevoerd, minder voorzich
tig hoeven te zijn dan het college. Waar toch ten minste de
wapens van de Hollandse steden Dordrecht, Delft, Amsterdam
Gouda en Rotterdam - welke alle een paal bevatten - ontleend
zullen zijn aan de stadsbanier2), kan mijns inziens gerust wor
den aangenomen dat ook Haarlem in de late Middeleeuwen eer
banier voerde. Echter is de traditie inzake het wezen van die
banier, welke rood geweest zou zijn met vier zilveren sterren
verre van vertrouwenwekkend3). Toch meen ik, dat er aanwij
zingen kunnen zijn voor het uiterlijk van de voormalige Haar
lemse stadsbanier, waarvan de kleuren dit mogen wij toch wel
aannemen - rood en wit zullen zijn geweest.
I. Beschouwing van de zegels, welke de stad sinds het midden
van de 14de eeuw heeft gebruikt, doet het licht vallen op eer
merkwaardig feit. Kruis, zwaard en sterren doen, zo het schijnt
gezamenlijk hun intede op een zegel ad causas, dat aan stukken
van 1351 tot 1393 hangt; in 1391 verschijnen zij voor het eerst
op een grootzegel. Het eerste zegel, dat een wapenschild toont
is een zegel ad causas van 1426; het schild bevat slechts
zwaard en sterren, het kruis staat op de hoofden van de schild-
houdende engelen. Dan volgen twee grootzegels, hangende
aan stukken van 1451 af; daarbij is het kruis in het wapenschild
opgenomen. Op een van deze grootzegels wordt het schild
gehouden door herten, die op hun dij een kruis dragen. Ten
slotte moet worden gewezen op het voorkomen van een 14de-
eeuws contrazegel dat in het zegelveld slechts zwaard en ster
ren bevat, terwijl het kruis als beginkruis van het randschrift
fungeert4).
