Nabeschouwingen Uit het onderzoek is duidelijk gebleken dat de aanleg van de
wandeldreven op de Bolwerken een uiterst elitaire aanqele-
genheid is geweest. Slechts door enkele personen werd
daartoe besloten: de Heeren Burgemeesteren, een notabel
A. van der Willigen en de tuinarchitect J.D. Zocher jr. Vooral
de laatste kan bij de beslissing een belangrijke rol gespeeld
hebben De kweektuinen van de familie Zocher lagen lanqs
de noordzijde van de huidige Kloppersingel, dus vlak naast
het toekomstige afzetgebied en ten slotte was het Zocher
die aanbood om gratis de plannen te ontwerpen. Direct
persoonlijk belang dus.
Naast de bestrijding van de werkeloosheid speelde de sta
tus een belangrijke rol in de beslissing. Niet alleen wilde
men dit gedeelte van de stad een fraai aanzien geven, maar
ook moest het de aantrekkingskracht verhogen om zodoen
de kapitaalkrachtigen naar de stad te lokken. Toen deze
zich dan ook in de jaren zestig en zeventig van de voriqe
eeuw aanmeldden, stond hun niets in de weg om villa's te
doen bouwen op de Bolwerken, die aanvankelijk bedoeld
waren als park en visitekaartje van de stad Haarlem
Het antwoord op de vraag voor wie de parkaanleg oor
spronkelijk bedoeld was, is moeilijk te geven In ieder
geval niet voor de gewone burger, die wel iets anders aan
zijn hoofd had dan wandelen. Toch blijft een parkaanleq
aan deze zijde van de stad een vreemde zaak. Ten zuiden
van de stad lag ten slotte de Haarlemmerhout, die volop
ge egenheid bood tot aangenaam verpozen. Dat versterkt
n wil h0t 'dee Öat d8 Parkaan'e9 op de Bolwerken
uiterst elitair moet zijn geweest en toegankelijk voor een
kleine groepering.
Hoewel achterhaald kon worden om welke redenen de
spoor ijn over de pas aangelegde wandeldreven werd qe-
leid, blijft dit toch een enigszins duistere zaak. Waarom van
het oorspronkelijke plan om de spoorlijn langs de zuidoost
zijde van de stad te leiden zo plotseling werd afgezien, kon
niet achterhaald worden. Bij handhaving van het oorspron
kelijke traject zou het economisch belang van de spoorlijn
voor de stad niet geschaad zijn en de Bolwerken zouden er
heel wat aantrekkelijker hebben uitgezien dan nu.
Toch bleek de aanleg van de spoorlijn langs de Bolwerken
in eerste instantie geen afbreuk te doen aan de aantrek
kingskracht van dit gebied, want desondanks liet menigeen
hier zijn villa bouwen. Pas later, omstreeks de eeuwwisse
ling, wanneer de spoorwegfunctie op dit punt drastisch
wordt uitgebreid, wordt dit gebied als minder aantrekkelijk
beschouwd. Dan ontstaan er villaparken buiten de stad, in
Bloemendaal en Aerdenhout.
62
