deze maatstaf besloten ligt moet derhalve zijn architec
turale, zijn ruimtelijke uitdrukking gevonden hebben in
het gebouw. Dat klopt ook, wanneer u het met me eens
bent dat het gebouw door drie elementen wordt geken
merkt:
a) De door geen van de bezoekers van het gebouw te
vermijden hoge trap buiten. Binnenshuis is er voor
gedetineerden die terecht moeten staan als een
soort pendant ook een trap die van het onder de grote
zittingszaal gelegen cellenblok leidt naar boven en
wel naar het midden van die grote zittingszaal in welk
midden de betrokken gedetineerde dan ook als uit
een gat in de vloer opduikt om naarmate hij hoger
komt eerst het portret van de Koningin te zien, vervol
gens de hoofden van zijn rechters, vervolgens de
daaronder aanwezige witte beffen enz.
b) De twee in het centrum van het gebouw aangebrach
te, allesbeheersende plusminus twee meter brede
trappen van respectievelijk 15 en 27 treden, die onge
acht of men naar boven dan wel naar beneden kijkt
licht duizelig kunnen maken en een val lijken te voor
spellen ofwel in de hel ofwel in het vagevuur ofwel in
enige andere plaats waarop aan een leven vol schuld
gevoelens ten einde komt, al naar gelang iemands
godsdienstige of levensbeschouwelijke opvatting.
c) Het gebrek aan communicatievoorzieningen. Rond
de genoemde grote trappen die het middelpunt van
het gebouw uitmaken en een belangrijk deel van het
volume zonder rendement in beslag nemen, liggen
gangen waarop diverse deuren uitkomen, waarach
ter vertrekken en een tweetal zittingzalen zich verber
gen. In die gangen staan, soms aan weerszijden, ban
ken soms voorzien van asbakken. Op die banken
nemen alle wachtenden door elkaar heen plaats. Alle
besprekingen tussen cliënten en advocaten, advoca
ten onderling, deskundigen, belangstellenden, jour
nalisten, groepen jongelui van middelbare scholen
met bijbehorende leraren, actiegroepen enz. enz.
vinden daar plaats en iedereen kan vrij meeluisteren.
Men kan ook zijn toevlucht zoeken in een min of meer
als ondergrondse schuilkelder aandoende kantine,
doch het gespreksmilieu verbetert er dan niet op.
Kort samengevat: de Majesteit van het Recht wordt uit
gedrukt door omvang - niet door esthetica -, impone
rende trappen en trappenhuizen en daarmede verbon
den hoge doch loze ruimten alsmede door de afwezig-
41
