noemd) betekende ook dat het Oude Gasthuis geleide
lijk zijn zelfstandigheid zou verliezen. Het kwam onder
beheer van de gasthuismeesters van het St. Elisabeths-
gasthuis en werd vanaf de 15e eeuw gebruikt als depen
dance van het zich alsmaar uitbreidende gasthuis in de
Grote Houtstraat. Het betekende ook dat het Oude Gast
huis niet langer meer reizigers onderdak gaf. Voortaan
zouden herbergen deze taak overnemen. Het Oude
Gasthuis werd een zieken- en verpleeghuis.
Om het verhaal af te maken, moet nog iets gezegd wor
den over het gasthuis in de Hout. Op 5 december 1284
gaf graaf Floris V aan Jan van Haarlem, de zoon van
Vrouw Aleid, een stuk land dat door ene Willem Terninc
ontgonnen was en dat de naam Berkenrode droeg, ge
legen bi den gasthusen dat the Haerlem in den Hout
staet' C7).
Hoewel de Hout in die tijd waarschijnlijk nog tot aan de
grens van de oude stad, dat wil zeggen tot aan de Oude
gracht, reikte, hebben we hier niet te maken met het
Oude Gasthuis op de Botermarkt. Dit gasthuis lag iets
ten noorden van het landgoed Berkenrode, op de hoek
van de Herenweg (de oude landweg) en de huidige
Zandvoortselaan, welke weg tot ver in de middeleeuwen
de Gasthuislaan werd genoemd.
Het gasthuis is waarschijnlijk rond 1600 afgebroken. In
1629 namelijk verklaren twee inwoners van Heemstede
dat de fundamenten die aan de Herenweg lagen van het
gasthuis waren, en dat konden ze weten omdat ze zelf
met hun gezin voor de afbraak een aantal jaren in het
gasthuis hadden gewoond. Het gasthuis was het eigen
dom van het St. Elisabethsgasthuis. In de archieven van
dit gasthuis vinden we dan ook het een en ander over
het gasthuis in de Hout vermeld. Zo huurde bijvoor
beeld Claes Symonsz. tussen 1427 en 1430 het gasthuis
met de bijbehorende gronden (18). Dezelfde Claes Sy
monsz. kreeg in 1426 van de stad 14 schellingen en 8
penningen voor '33 mynghelen biers die de houthou
wers aldaer ghedroncken hadden'. Aldaar slaat in dit
geval op 'ten gasthuze in den Hout' (19). Uit laatstge
noemde bronvermelding zou men kunnen concluderen
dat het gasthuis in die tijd gebruikt werd als herberg.
Veel meer is op dit moment niet bekend over het gast
huis in de Hout. Het verdient daarom aanbeveling de
15e- en 16e-eeuwse archieven van het St. Elisabeths
gasthuis te bestuderen om de geschiedenis van het
gasthuis nader te kunnen beschrijven (20).
