dit laatste schilderij twee spelers in Schots kostuum
voorkomen. Waarschijnlijk waren dit te Haarlem gele
gerde huursoldaten.
Rond 1700 waren in Leiden, Den Haag, Utrecht en Am
sterdam maliebanen aangelegd. Malie was een meer
geraffineerde, in Frankrijk ontwikkelde vorm van colf.
Het werd gespeeld in een door lage schotten afgezette
baan van tussen 600 en 1000 meter lengte. Op die baan
van aangestampte grond stond aan beide einden een
paal en in het midden een poortje. Men speelde van de
ene paal naar de andere door het poortje en vervolgens
terug. Het Colfvelt aan de noordzijde van Haarlem leek
er wat op. Men had daar een lang en smal stuk grasland
met één paal bij de Kruispoort en één paal bij de Jans
poort.
Het is de vraag of er op die maliebanen wel zoveel malie
gespeeld is. Bij malie gebruikt men een houten stok met
een hamervormige houten kop en een houten bal.
De colvers hadden toen al veel praktischer spelmate
riaal. De verordeningen op het gebruik van de malie
banen wijzen er trouwens op dat de colvers ze, hoewel
dat was verboden, ook gebruikten. Denkelijk heeft het
Colfvelt bij Haarlem even goed voldaan als de malie
banen elders.
Vrijwel precies in het jaar 1700 houden in Nederland alle
oude buitenspelen op. Ook vandaag wordt nog gezocht
naar een verklaring voor dit abrupte einde. Een nauw
keurige verklaring zal wel nooit gevonden worden. Cul
tuurhistorici uitde 18e eeuw, zoals bijvoorbeeld dr.J. Le
49
Gezicht op de St. Janspoort
en de Kruispoort omstreeks
1620, zie het bijschrift bij
het schilderij van
Avercamp. Esaias van de
Velde 1590-11630),
paneel 48,5x87cm
(Rijksmuseum, Amsterdam,
a 802).
