a. m. hulkenberg Het Lissese Rijnlandglas in de Grote
Kerk te Haarlem
Reeds in de zestiende eeuw ging het Hoogheemraad
schap Rijnland ertoe over bij wijze van representatie
wapenglazen (glas-in-lood-ramen) aan diverse kerken
aan te bieden. Deze traditie heeft zich voortgezet tot
in de achttiende eeuw. Eén der bekendste is wel het
glas dat in 1594 werd geschonken aan de Sint Janskerk
te Gouda. Verder zijn schenkingen bekend aan War
mond (1591), Voorschoten (1616), Bodegraven
(1646), Leidschendam (1653) en in 1655 aan Esselij-
kerwoude en Haarlem. Het is niet bekend wanneer dat
Haarlemse glas is verdwenen. Daarop volgen in 1658
Zoeterwoude en de Pieterskerk te Leiden, Oudshoorn
(1667), Zwammerdam (1674), Woerden (1676), Lisse
(1698) en Stompwijk (1699). Ook Spaarndam heeft
een glas geschonken gekregen1)-
De kerk van Lisse kreeg dus in 1698 haar Rijnland
glas. Men kan zich afvragen waaraan Lisse dat fraaie
glas verdiende. Waarschijnlijk is het alleen maar re
presentatie. En natuurlijk wat ijdeltuiterij van de
heren van Rijnland, wier namen en wapens aldus wer
den vereeuwigd. Nu ja, vereeuwigdOm een contra
dictio in terminis te gebruiken, voorlopig vereeuwigd,
want van verscheidene glazen is niet veel meer over.
Er komt nog bij, dat Haarlem en Leiden reeds een
glas aan Lisse hadden geschonken. Zo iets deed een
kettingreactie ontstaan, want de rivaliteit tussen Haar
lem, Leiden en Rijnland was groot. De kerk was tijdens
de 'troebelen' van 1572/74 uitgebrand en daarop in
1590, 1592 en 1645 weer hersteld2). Blijkens rekenin
gen waren er behalve de eerder genoemde glazen ook
nog glazen geschonken door Rotterdam, Alkmaar, 's-
Gravenhage, het dorp Lisse en schout Adriaen van
Gorcum3). Bovendien was er nog het prachtige glas
van jonker Jan van Matenesse, heer van Dever en Lis
se4), en dat van Van der Laen, de bewoner van het
Huys ter Specke5).
Daarmee waren de tien vensteropeningen alle met
105
