korenmolen De Zandhaas: Achtkante bovenkruier
met stelling. De molen draait eens per maand en heeft
drie koppels maalstenen, maar is nu buiten functie.
De stelling is van Friese oorsprong. Bouwjaar 1779*
Eigenaar: Gemeente Velsen.
Grote Markt 2: Stadhuis (informatiepaneel). De ge
schiedenis van het stadhuiscomplex begint in 1250.
Graaf Willem II liet hier een jachtslot bouwen, dat in
1351 tijdens een stadsbrand grotendeels werd ver
woest. Graaf Willem V schonk de restanten aan de
stad. Na de herbouw van het gekanteelde rechthoekige
gebouw werd het als stadhuis in gebruik genomen. Dit
oudste deel (A) bevat de gravenzaal (i), nu ont
vangstruimte en trouwzaal. Uit dezelfde periode zijn-
in de kern-de kleine (2) en grote vierschaar (3),
waar de rechtspraak plaatsvond. Hiervoor was het
schavot (4), dat in 1855 is afgebroken.
Achter het jachtslot werd ca. 1250 een klooster (B)
gesticht door de Predikheren of Dominikanen, dat na
1287 aanzienlijk werd uitgebreid. Tijdens de Hervor
ming werd het kloostercomplex door de stad in beslag
genomen. De tweebeukige kloosterkerk (5) werd in
1579 afgebroken. Het westelijk deel van het comlex
werd ca. 1590 verbouwd tot prinsenhof (13). Sinds
1903 vergadert daar de gemeenteraad. Van het kloos
ter resteert nog een aantal onderdelen (nrs. 6-12).
De stadhuistoren uit 1465-1468 werd in 1772 wegens
bouwvalligheid afgebroken. Op initiatief van de Ver
eniging Haerlem is de toren in 1913 volgens oude af
beeldingen herbouwd.
In de 17de eeuw onderging het complex een aantal
belangrijke wijzigingen. Aan de Zijlstraat werd in
1622-1630 een nieuwe vleugel (14) aangebouwd naar
ontwerp van Lieven de Key in de stijl van de Hollandse
Renaissance. Daarin is de 'Vroedscapskamer', nu ver
gaderzaal voor burgemeester en wethouders. Kort
daarop werd de voorgevel van de Gravenzaal van een
nieuwe indeling voorzien en is de Grote Vierschaar in
klassicistische stijl verbouwd.
Een der belangrijkste ingrepen in de 19de eeuw betrof
het bouwen van museumzalen boven de kloostergan
gen o.a. voor schilderijen van Frans Hals (nu in het
Frans Halsmuseum). De laatste uitbreiding was de
vleugel aan de Koningstraat (15) uit 1937-1940 naar
ontwerp van architect A. J. van der Steur.
219
