en 1900 werd de linie van Spaarndam aangelegd als
onderdeel van de stelling van Amsterdam.
In de 20ste eeuw ging de scheepsbouw een belangrijke
rol spelen, evenals de palingrokerijen. Na de annexatie
van de gemeente Spaarndam door Haarlem in 1927
werd de bestaande gemeentegrens met Spaarnwoude,
die eeuwenlang precies in het midden van de Spaarne-
mondig had gelegen, in oostelijke richting verschoven
naar de Grote Sluis.
Het dorp breidde zich, vooral na i960, steeds meer
uit. In 1967 werd de eerste dorpsraad gekozen. Sinds
1971 staat Spaarndam officieel ingeschreven als Be
schermd Dorpsgezicht.
Kerklaan 4: Ned. Herv. Kerk (informatiepaneel). In
1328 is er voor het eerst sprake van een kapel in
Spaarndam, behorend tot de parochie van St. Bavo in
Haarlem. Deze Kapel stond op de hoek van de West-
kolk en de IJdijk. Na de Reformatie kwam de kapel in
handen van de Hervormde Gemeente Spaarndam. Op
12 februari 1617 werd hier het huwelijk gesloten van
de schilder Frans Hals en zijn tweede vrouw Lysbeth
Reyniers. In 1626 werd de oude kapel door een zware
noorderstorm vernield en in 1627 op de huidige plaats
vervangen door een nieuwe kerk. Het noorderpand
werd in 1663 aangebouwd. De bekende opziener van
Rijnland, tevens Schout van Spaarndam, Nicolaus Sa-
muelis Cruquius ligt in de kerk begraven.
Het kerkhof werd aanvankelijk vooral voor drenkelin
gen gebruikt. Vanaf 1829, toen het begraven in de kerk
bij de wet verboden werd, werden alle doden op het
kerkhof begraven.
Op het kerkhof ligt de Spaarndammer Heimen Ger
mans begraven. Als lid van de 'Irenebrigade' sneuvelde
hij op 25 april 1945 bij Hedel. Zijn graf valt onder de
zorg van de Stichting Oorlogsgraven.
De kerk werd in 1981-1982 grondig gerestaureerd.
hoofdschip gebouwd 1627
noordbeuk aanbouw 1663
1 consistoriekamer 1627
2 entree - portaal 1830
3 graf Nicolaus Samuelis Cruquius 1754
4 glas-in-loodraam oostgevel herdenking
N.S. Cruquius 1913
5 glas-in-loodraam westgevel herdenking
300 jaar Herv. kerk 1927
DATERING EN VERKLARING DER CIJFERS
222
