bij andere scheldwoorden gebruikelijk was, en tegelijk
de ruzie bij te leggen, werd in Haarlem escalatie van
ruzies tot heksenprocessen voorkomen.
Bijlage Chronologische lijst van gevallen van toverij en aanverwante zaken
in Haarlem 1549*1630, met data, namen en bronvermeldingen. Ten
zij anders aangegeven is de vindplaats het gemeentearchief van
Haarlem.
De volgende archiefreeksen zijn systematisch doorgenomen:
- Schoutsrekeningen, ara Graf. Rek. Rek., nrs. 4134-4184
(1501/1502-1568/1569).
- Registers van criminele sententiën van schepenen en van het ge
recht. Recht. Arch. nr. 66/1-2 (1583-1615). Gegevens uit de
schoutsrol, Recht. Arch. 54/1-4 (1592-1616) zijn hier incidenteel
bijgezocht.
- Resoluties van de burgemeesters (1541-1630), A. J. Enschedé,
Inventaris van het archief der stad Haarlem, 3 dln. (Haarlem,
1866-1867),nr. 1061,11, nr. 850. De afzonderlijke delen van de
Resoluties zijn hieronder met hun kastnummer aangeduid. Deze
memorialen zijn vóór 1589 slechts fragmentarisch over.
- Acta van de kerkeraad. Oud Arch. Ned. Herv. Gem. nr. 10/1-4
(1589-1630).
Met dank aan dr. Florence Koorn die mij wees op gegevens over
enkele hieronder genoemde personen die te vinden zijn in de kas
boekjes van het chirurgijnsgilde, Archieven van het chirurgijnsgilde
en colleges die medisch toezicht uitgeoefend hebben, nr. 3b (on-
gefol.)
1515 10/12 Vonnis tegen Neel Cornelisdr. alias Hardenbill wegens wichelarij
m.b.v. gewijde was waarin een klavertje vier gedrukt was. ara Graf.
Rek. Rek., nr. 4144, f. 4, 7r.
1549 10-23/7 Procedure tegen Jannetgen wed. van Pieter Crepels met haar kin
deren Katryn, Cornelia en Evert, beschuldigd van toverij, ara Graf.
Rek. Rek., nr. 4172, f. -jr, 17V, 2ir-23r.
1549 22-27/9 Procedure tegen Neeltgen alias Heylige Neel, beschuldigd van to
verij. ara Graf. Rek. Rek., nr. 4172, f. 19V.
1549 sept. Bezoek van br. Willem van Egmondt, prior van de Carmelieten van
Oudorp, om de betoverden te belezen, Enschedé, Inventaris, 1 nr.
1157, (Stadsrekening Haarlem 1549), f. 98v, cf. f. 49.
1549 7-29/10 Katheryna Gerrit Galendr. vrouw van Cornelis Valcxz. vleeshouwer,
poorteres van Haarlem en zelf blauwverfster/drapenierster, stelt
zich ter purge bij het Hof van Holland, maar wordt daar in staat
van beschuldiging gesteld van toverij. Zou blauwverven verhinderd
hebben van Adriana Jansdr. van Vlieland, Cornelia Claes Grau-
waertsz. dochter ziek getoverd hebben en het bier bedorven van Wil
lem IJsbrandts. Procedure: ara. Arch. Hof van Holland, nr. 5798a
(7, 8, 29 okt. 1549): artikelen van de beschuldiging: id. nr. 6110.
l549 7/12 Vonnis tegen mr. Jacob Rosa van Kortrijk wegens duivelskunstenarij
e.d., S. Ampzing, Beschrijvinge ende Lof der stad Haerlem in Hol-
landt (Haarlem 1628), pp. 453-454.
1568 7/2 Vrede gelegd tussen Adriaan Jansz. en Cornelis Cornelisz. den Heu-
bels, die Adriaan toegevoegd had dat hij van een tovenaarsgeslacht
was. Res. Burg. k. 10/2, f. 13V.
ï588 2/3 Notariële akte over de belediging van Kenau Simonsdr. door Geryt
Thonisz. haar schipper. Kurtz, Kenu Symonsdr., pp. 78-79 en Not.
arch. nr. 33, f. 162V.
29
