a m. van den De op Haarlem en omstreken
broek betrekking hebbende natekeningen
door Jan Bulthuis
In 1728 startte de Amsterdamse uitgever Isaak Tirion
een omvangrijk historisch-topografisch verzamelwerk,
getiteld: Hedendaegsche Historie of Tegenwoordige
Staat van alle Volkeren. Een typisch achttiende-eeuws
project waarin gepoogd werd de gehele wereld te be
schrijven. De bedoeling was, om de twee maanden met
een stuk uit te komen, die later tot delen konden wor
den samengevoegd, voorzien van algemene titels en re
gisters. Het 11e tot en met 33e deel had betrekking op
ons land en kreeg als ondertitel Tegenwoordige Staat
der Vereenigde Nederlanden. De totale beschrijving
heeft ruim zeventig jaren geduurd en besloeg in totaal
33 delen.
In 1800 bood een Amsterdamse boekverkoper per ad
vertentie bij singulier geval aan: twaalf exemplaren
van 33 delen getiteld 'Hedendaagsche Historie of Te
genwoordige Staat van alle Volken', in groot octavo
met 48 plattegronden van steden, 92 kaarten en 214
historieele plaaten en pourtraiten, gedrukt bij Is. Ti
rion, en biedt hetzelve aan, voor den eerstkomenden,
tot den zeer geringen prijs van vijftig guldens, in
plaats van f 102:gelijk onveranderd de prijs is ge
weest.1) Dit grote prijsverschil duidt erop dat de inte
resse voor het complete verzamelwerk danig was ver
flauwd, reden waarom met de uitgave werd gestopt.
Naast oorzaken van economische aard kunnen ge
noemd worden het steeds onregelmatiger verschijnen
van de stukken en vooral ook de spaarzaam voorko
mende illustraties in de banden.
Eerder, in 1741, besloot Tirion na het verschijnen van
het derde deel van de Tegenwoordige Staat, losse
platendelen aan de serie toe te voegen, die tussen 1745
en 1774 verschenen onder de titel: Het Verheerlijkt
Nederland of Kabinet van Hedendaagsche Gezigten
van steden en dorpen, sloten, adelijke huizen, kerken
dienende tot opheldering der beschrijvinge van
den Tegenwoordige Staat der Vereenigde Nederlan-
81
