We zien dat het collecteurschap veel tijd in beslag kon nemen, ook als men niet zoals Willem van der Meije maar liefst 271 rijmpjes verzamelde 45), of 179 zoals Philips Arondeaulx 4Ó). Niet alle betalingen aan de lo terij geschiedden overigens a contant: er werden ook goederen en waardepapieren aangenomen 47). Tot de in de Haarlemse loterij aangenomen waardepapieren behoren tientallen rentebrieven, obligaties en schuld brieven. Zelfs gerechtelijke vonnissen tot betaling van schulden werden door sommige collecteurs geaccep teerd. Zo kon in Haarlem bijvoorbeeld Symon Mathysz. brouwer een condemnatie van 90 gulden inleggen ten laste van Ghysbert Jansen en zijn vrouw Kees Gist. De bewindhebbers van de loterij waren voorzichtig genoeg om met Mathysz. overeen te komen dat indien deze niet zouden betalen, de oude mannen de 90 gulden aan bier van hem zouden inhaelen. De inning van het geld schijnt inderdaad niet voorspoedig te zijn verlopen, want in de marge vinden wij een notitie van vier jaar later, op 13 februari 1610, wanneer Kees Gist op het kantoor van de regenten van het Oudemannenhuis verschenen is om te verzoeken of zij de 90 gulden mocht afbetalen in maandelijkse termijnen van zes gulden, hetgeen haar werd toegestaan 48). De constructies die werden bedacht om loten te kunnen kopen waren vaak ingewikkeld. Zo legde Willem van der Meije een rentebrief in van 200 gulden hoofdsom, waarvan hij 120 gulden aan de loterij betaalde, en 80 gulden aan zichzelf uitkeerde 49). Frans Kies legde drie vierde in van een schuldbrief ten laste van ene Jan Claesz. uit Wijk-aan-Zee, aan wie hij een hypotheek op diens huis had gegeven. Het overige een-vierde deel werd ingelegd door Ghysbert van Beresteyn uit Enkhuizen 5°). Hoewel het tekort aan contant geld in deze periode tot zulke handelswijzen zal hebben aange zet, is het ook niet onmogelijk dat welgestelde burgers loterijen als middel aangrepen om hun dubieuze debiteu ren op elegante wijze uit hun bestand te verwijderen. Er waren ook deelnemers die voorshands helemaal niets inlegden. Jeronimus Bonetis kreeg van Willem van der Meije voor 15 gulden loten, tegen de belofte dat hij die 15 guldens later zou betalen 5I). Wij mogen er wel van uit gaan dat niet iedereen in staat werd gesteld een dergelijke transactie te sluiten. De ingelegde waardepapieren werden eigendom van het Oudemannenhuis, aan wiens regenten de taak kwam om 17

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

Jaarverslagen en Jaarboeken Vereniging Haerlem | 1989 | | pagina 19