afstand raken. De uitleg van de naam door de zeventien-
de-eeuwse Amsterdamse historie-schrijver Commelin
willen we u evenwel niet onthouden, zijns inziens heette
het bouwwerk Huis ter Hertomdat hier in het verleden
een hert is gevangen 2).
We weten uit diverse bronnen dat er vóór 1572 aan de
Spaarndammerdijk ten oosten van de sluizen een her
berg stond die reeds de naam het Huis ter Hart droeg. De
gegevens uit deze vroege periode zijn evenwel minimaal,
onze kennis over de bekendheid van de herberg stamt
voornamelijk uit de tijd van het Haarlems Beleg (1572-
1573), ook weten we dat tot 1572 Gerijt Maarten
Franszn., schepen (bestuurder) van Houtrijk en Po-
lanen, hier herbergier was.
De vermaarde naam dankt het Huis ter Hart aan de
periode van de Opstand. Onze informatie ontlenen wij
aan twee dagboekschrijvers de Amsterdammer Wouter
Jacobszn. en de Haarlemmer Willem Janszn. Verwer,
beiden geestelijken 3).
Vanuit Amsterdam werd sedert 1572 de belegering van
Haarlem georganiseerd. Dat de Spaarndammerdijk hier
bij zowel als land-, en als zeeverbinding van strategisch
belang was, spreekt vanzelf. De Spaarndammerdijk was
voor het Spaanse leger de enige landverbinding met zijn
basis de stad Amsterdam en het behoud van deze weg
was voor de belegeraars derhalve van het grootste be
lang. In de omgeving van de dijk moet een ware guerilla
hebben gewoed. Het Huis ter Hart was regelmatig cen
trum van het strijdgewoel tussen Geuzen en Spanjaar
den. Zo werden hier op 15 januari 1573 vele Geuzen
gevangen. Zes dagen later werd voor het Huis ter Hart
de vlucht van Spaansgezinde Haarlemmers naar het na-
39
Gravure van Pieter Post uit
1645, rechts van de drie sluizen
ligt het huis Zwanenburg (thans
suikerfabriek van csm), het huis
direct links van de sluizen is het
Huis ter Hart. Duidelijk is te
zien dat de passagiers van de
trekschuit in Halfweg moesten
overstappen en over de sluizen
naar de andere zijde moesten
lopen, (gah, top. atlas, lade vi
nr. 250).
SWANKNBURCH
Gemeen lants Huvs van Rynlant
