bijna zestig jaar na dato, had het stadsbestuur de schilder
Hendrik Cornelisz Vroom voor zijn grote Slag op het
Haarlemmermeer (afb. 1) het niet onaanzienlijke bedrag
van 7000 gulden betaald 2). Kaarten uit deze periode
laten zien dat Haarlem bijna geheel omgeven was door
water 3). De stad was ontstaan op de oevers van het
Spaarne dat twee grote meren, het Haarlemmermeer en
het Spieringermeer - ten zuiden en ten zuid-oosten van
de stad - met een zeearm van de Zuiderzee, het IJ,
verbond. En aan de monding van het IJ had Amsterdam
zich tot een geduchte rivaal ontwikkeld. Achter de dui
nen, ten westen van de stad, lag de Noordzee. Aan
de horizon doemt, op het schilderij, het silhouet van
Haarlem op, met het beroemde bos, de Hout. Schepen
op de voorgrond beschieten elkaar op het Haarlemmer
meer. Links voeren alle schepen de kleuren van de
rebellerende provincie Holland, vaak in combinatie met
rode vlaggen met het wapen van Haarlem: het zwaard,
het kruis en vier sterren. Amsterdamse Andreaskruisen
en de kleuren van de Spaanse vlag verfraaien de schepen
aan de rechterkant van het enorme doek. Helemaal
vooraan wordt een lange Haarlemse galei door een grote
Amsterdamse boot geattaqueerd.
Veelal wordt dit schilderij gehouden voor een afbeelding
van de cruciale nederlaag van de stad, op 28 mei 1573 4);
H.C. Vroom, Slag op het Haar
lemmermeer, 1629, olieverf op
doek, 190 X 268 cm, Amster
dam, Rijksmuseum.
10
