Haarlemse erfgoed I5). Een is oranje en blauw en draagt het jaartal 1572, de andere draagt het wapen van de stad alsmede dat van de beide schutterijen en het jaartal 1573. Beide banieren hebben als opschrift: Vicit Vim Virtus. Op grond waarvan heeft het Haarlemse stadsbestuur, in de jaren twintig van de zeventiende eeuw, dit weinig actuele tafereel laten schilderen? Hulde aan een militaire prestatie was zeker een heel belangrijk motief, maar iets van economische rivaliteit moet toch ook hebben meegespeeld, terwijl zelfs moralistische overtuigingen niet uitgesloten moeten worden. Waarom nemen de tegenover elkaar gelegen vlaggeschepen van Haarlem en Amsterdam zo'n opvallende plaats in? Op het gebied van handel en nijverheid had de concurrentie tussen de beide machtigste steden van Holland halverwege de zestiende eeuw een hoogtepunt bereikt. Mede gelet op de snel toenemende chaos in Amsterdam streefden de Haarlemse bestuurders naar een sfeer van rust en orde, om kapitaal en arbeidskrachten naar hun stad te lokken l6). Rust en orde kregen een nog hogere prioriteit in de jaren twintig van de zeventiende eeuw toen de regenten, om gelijke tred te houden met Amsterdam, de plaatselij ke scheepsbouw nieuw leven probeerden in te blazen. In deze zelfde periode werd de tegenstelling Haarlem- Amsterdam ook op politiek-godsdienstig terrein steeds uitgesprokener. Haarlem werd beheerst door een uiterst orthodox calvinistische regering, terwijl in Amsterdam de meer liberale reformatorische factie de macht uitoe fende. In deze context past het werk van Vroom dat in herinnering riep hoe Haarlem in een noodsituatie had bewezen in hoog tempo schepen te kunnen bouwen om de agressie van andersdenkenden het hoofd te bieden. In deze zelfde periode kocht of bestelde het stadsbestuur ook andere - dikwijls heel kostbare - kunstwerken, die betrekking hadden op de scheepsbouwkundige activitei ten van Haarlem en op rust en orde als politieke, re ligieuze en sociale deugden, als een middel om het ge bruik van geweld met alle economische en morele gevol gen van dien zoveel mogelijk in te perken. Het werk van Vroom en de zijden banieren vormen slechts een greep uit de veelheid van kunstvoorwerpen die de stadsbestuurders hebben vergaard en waarin zij hun uit de plaatselijke historie gegroeide opvattingen van esthetische, morele en economisch-politieke aard tot uitdrukking hebben laten brengen. Op haar beurt beïnvloedde en accentueerde deze kunst het hele cul- 13

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

Jaarverslagen en Jaarboeken Vereniging Haerlem | 1990 | | pagina 15