van Haarlem. De vertaling ervan luidt in Ampzings
eigen tekst: de moetdie heeft de macht overwonnen 5°).
Refererend aan het verleden heet het elders:
De Deught verwint het al; ja zelfs d'on ruste vlagen
waardor het twistigh volck elkander ligghen
plaghen... 51
De voltallige burgerij wordt gepersonifïceerd door de
deugdzame maagd die, zittend op een brullende leeuw,
het wapen van de stad op een schild van golven en schel
pen vasthoudt. Putti met een lauwerkrans en slingers van
eikeblad omranken haar hoofd. Naar de origine van de
stad verwijzen de wapenschilden aan de zijkanten, die alle
zes betrekking hebben op de vroegste periode uit het
bestaan van Haarlem 52). Maar het belangrijkste is het
schild in de hand van de lieftallige dame, het volledige
wapenschild van Haarlem, inclusief de vier sterren en
vermeerderd met het zwaard en het kruis. Een vierrege
lig versje geeft een toelichting op het verband tussen de
Haarlemse gemeenschap, deugdzaamheid en geweld:
So sit de vroomste Maegd op t sterkst vande dieren
So draegt sy op haer hoofd een kranze van Laurieren
En plant haer Eren-schilt aen haeren waerden schoot.
Met moed met bloed gehaeld in t midden van de
dood!
Tekst en voorstelling herinneren aan begrippen uit een
vroegere periode: het devies Vicit Vim Virtus is letterlijk
getransfigureerd in de vrome maagd, de patrones van
de stad (een nakomeling van Matthijszens Maria, de
hemelse koningin), symbool van alle deugdzame Haar
lemmers tezamen, terwijl de leeuw, het potentiële ge
weld, haar tot zetel dient. Alleen als het wilde beest
wordt getemd (wat doet denken aan de uitspraak van
Van Mander: daer wetten woeste zeden betemmenont
wikkelt het geweld zich tot kracht. Net zoals individuele
burgers hun driften moeten beheersen door een eren-
schilt in hun waerden schoot te plaatsen, zo moet de
gemeenschap met beheerst geweld militaire daad
kracht, in dit geval gelijk aan deugd - de eer van de stad
verdedigen. Dat de deugdzaamheid van de stad en van
haar patrones een duurzaam karakter draagt, moge
blijken uit de krans van laurier, het altijdgroene blad
waarmee de Romeinen hun helden al een altijddurende
onderscheiding plachten te geven. Mogelijk bestaat er
23