meestal orthodox calvinistisch; daarom golden in par
ticuliere huizen waarschijnlijk ook dezelfde maatstaven
als bij de overheid, wanneer te eniger tijd de Haarlemse
gebondenheid alle andere verwantschappen overstemt.
Neem bijvoorbeeld het uit 1633 daterende en nu in
Richmond, Virginia hangende schilderij van J.M. Mo-
lenaer(afb. 19) I3fi). Onmiskenbaar vertonen de contras
terende thema's een verwantschap met die op de schou
wen in de vroedschapskamer. Aan de rechterkant op
het fraaie terras poseert een elegant gezelschap - een
toonbeeld van ordelijkheid en gematigdheid. Het stren
ge patroon van de tegels benadrukt deze ordelijkheid,
maar allesbehalve ordelijk zijn de vechtende boeren links
op de achtergrond. De hoge, natuurlijke bomen contras
teren met de gesnoeide en door een vaas bekroonde
haag en het boerenhutje, links, is een armzalige tegen
hanger van de imposante architectonische constructie
aan de rechterkant. Van de uitzonderlijke combinatie
van aap en kat is slechts één eerder voorbeeld bekend en
wel bij Cornelisz, in een door de stad voor het Prinsenhof
bestelde Adam en Eva I37). Ook in dit opzicht bestaat
er dus een overeenkomst tussen het Musiceerende gezel
schap op een terras en een door de overheid besteld
kunstwerk. Op een ander werk van Molenaer, een fa
milieportret, figureert - heel ongebruikelijk in een huise
lijke omgeving - een Justitia die veel gelijkenis vertoont
J. Matham, Brouwerij en bui
tenhuis van burgemeester Ja
cob Claesz van Loo, 1627, pen
tekening op paneel, Haarlem,
Frans Halsmuseum.
5i
