gra. afgebroken behoorde de sterk in verval geraakte Zijl
met kerk (hoek Gedempte Oude Gracht-Zijlstraat). Voor
men dat de afbraak in 1818 plaatsvond, tekende Pannebakker
vie- twee pendant gezichten van deze kerk (in de volksmond
'Zijlklooster' genoemd) waarnaar omtrek etsen werden
vervaardigd door de Amsterdamse kunstenaar Walraad
rste Nieuwhoff (1790-1837). 6) Deze met summiere omtrek-
;t in lijnen vervaardigde etsen werden door Pannebakker
te. handmatig met verdunde oostindische inkt of waterverf
laas kleurtjes ingevuld en als zogenaamde prenttekeningen
n aan de man gebracht.
om- In 1821, drie jaar na de afbraak van het Zijlklooster,
Was werd een begin gemaakt met het afbreken van de Haar-
stus lemse vestingwallen aan de noordkant van de stad 7), in
1824 gevolgd door de sloop van de Grote Houtpoort.
Z0- Kennelijk voorvoelde Pannebakker dat ook de overige
zal Haarlemse poorten in de toekomst hetzelfde lot zouden
ondergaan, want omstreeks 1820 nam hij het initiatief tot
ers- het uitbrengen van een serie prenten van deze poorten.
0p Aanvankelijk verleende Walraad Nieuwhoff wederom
ian) zijn medewerking, maar van de voorgenomen 12 etsen
laar zijn er uiteindelijk 8 daadwerkelijk door hem gereali-
13ar seerd. Blijkbaar werd de samenwerking tussentijds ver
arm broken en was Pannebakker genoodzaakt zijn toevlucht
em- te nemen tot enkele nog te noemen noodgrepen om
de serie stadspoorten alsnog te completeren. Wat de
/erk feitelijke oorzaak van de plotselinge verwijdering tussen
825 de beide kunstenaars is geweest is niet bekend maar met
lere behulp van wat fragmentarische gegevens en enkele min
of meer voor de hand liggende vermoedens zal een
poging worden gedaan om de mogelijke oorzaak van die
rop breuk te achterhalen.
zich Pannebakkers stadpoortenreeks telt 8 geëtste en 4 ge-
1 de tekende voorstellingen elk in een gemiddeld formaat van
19x26 cm.
620 De etsen zijn wat de techniek betreft in twee groepen te
iunt verdelen. De eerste groep betreft een viertal etsen die
zo evenals de eerdergenoemde Zijlkloosterpendanten als
oed prenttekeningen zijn uitgevoerd. Dit betreffen afbeel-
1 ze dingen van het Vrouwehek s) (afb. 1), de
Kennemerpoort 9) (afb. 2), de Deymanspoort IO) (afb.
al 3) en de Zijlpoort (afb. 4).
het De namen van deze poorten werden door Pannebakker
oor met de pen in kapitalen onder de prenttekeningen
5) geschreven I2). Links van deze onderschriften bevinden
den zich de signaturen J. Pannebakker ad.viv.fec. (naar het
67
1 te-
