Sloop Enschedé-complex Wat al lange tijd dreigde, gebeurde dit jaar. Het bedrijfs-
complex van de Grafische Inrichting Joh. Enschedé en Zo
nen tussen Klokhuisplein, Damstraat en Nauwe Appelaar-
steeg verdween uit het stadsbeeld. Alleen de historische
bebouwing aan het Klokhuisplein met de markante klok
huistoren bleef ongemoeid. De firma Gebr. Bottelier
Sloopwerken bv Haarlem legde in betrekkelijk korte tijd
het complex plat. Een houten schutting aan de Damstraat
kan sindsdien de er achtergelegen kaalslag niet verhullen.
Nieuwe ontwikkelingen kwamen in voorbereiding en de
stad maakte kennis met de plannen van de Catalaanse ar
chitect Joh. Busquets. De hevige brede maatschappelijke
discussie die erop volgde was aan het eind van het jaar nog
lang niet uitgewoed. Monumentenzorg is breed bij deze
discussie aanwezig in de vorm van de monumentencom
missie, deelname van twee leden daarvan aan de schoon
heidscommissie, deelname aan de projectgroep Enschedé-
complex en adviseurschap aan schoonheids- en monu
mentencommissies. Niet verhinderd kon worden dat de in
staal gebouwde 'drukkershal', naar ontwerp van architect
J.A.G. van der Steur in 1905, gesloopt werd. Door de Ver
eniging Haerlem en het Projectbureau Industrieel Erfgoed
werden pogingen tot behoud ondernomen. Het stond in
middels vast dat, wat ook een toekomstig gebruik zou wor
den, de drukkershal volledig gedemonteerd zou worden.
Door Van der Steur was deze hal gebouwd tussen bestaan
de bebouwing van het bedrijfscomplex. Het demonteren
zou derhalve geen volledige drukkershal hebben opgele
verd. Bovendien werd herbouw te kostbaar bevonden en
zou dat eventuele nieuwe ontwikkelingen in de weg kunnen
staan. Kortom, reden genoeg om niet aan behoud mee te
werken. Daarentegen bleef de hoekbebouwing wel ge
spaard. Het huis in de Damstraat laat zich op het eerste ge
zicht niet als bijzonder aanzien. Schijn bedriegt echter. Dit
is het eerste woonhuis van de familie Enschedé, die hier
vanaf 1760 woonde. Zij lieten waarschijnlijk kort daarop
het huis van een i8de-eeuwse uitmonstering voorzien. Om
die reden is het huis door de monumentencommissie als
gemeentelijk monument voorgedragen. Datzelfde geldt
voor het hoekhuis. Dat is het tweede woonhuis voor de fa
milie Enschedé aan de Damstraat hoek Klokhuisplein. Het
werd ter uitbreiding van het eerste woonhuis in 1891 naar
ontwerp van architect G. Haitsma Muiier gebouwd. Be
houd van deze karakteristieke en voor de Haarlemse ge
schiedenis belangrijke huizen is van onschatbare betekenis
voor het historisch aanzien van het Klokhuisplein.
183
