sen, gemerkt, ingekrat en op transport gesteld naar de werk
plaats van de steenhouwer. Toen bleek dat één van de base
menten als gevolg van het verweringsproces in twee helf
ten was gespleten. Na verschillende voorbehandelingen
werd het materiaal naar de firma Ibach in Bamberg getrans
porteerd.
Door de volledige impregnatie wordt bereikt dat de kunst
hars tot in de kern van de steen en tot in de kleinste poriën
doordringt; er ontstaat dus een fysisch homogeen materi
aal. Dit in tegenstelling tot andere impregnatiemethoden
waarbij alleen de buitenlaag van de steen wordt verhard; dit
leidt op termijn tot spanningsverschillen en aantasting. De
firma Ibach in Duitsland heeft een methode ontwikkeld
waarbij door afwisselend vacuüm en overdruk toe te passen
een bijna volledige vulling kan worden bereikt. Gesteenten
met een zeer hoge moleculaire dichtheid zoals marmers
kunnen niet behandeld worden. De gevelonderdelen heb
ben binnen dit proces de volgende stappen doorlopen:
- Controle op de aanwezigheid van zouten in de steen.
- Gespleten onderdelen worden gelijmd.
- Grote lacunes worden vooraf aangevuld met mortel.
- De te impregneren onderdelen worden behandeld met
een Tosmiddel'.
- De objecten worden ingesmeerd met siliconenrubber om
loszittende onderdelen tijdens het transport te bescher
men en het uitlopen van de hars tijdens het polymerisa-
tieproces te voorkomen. De rubbermal blijft tijdens het
impregnatieproces zitten.
- ffet materiaal wordt voorafgaand aan de impregnatie in
een oven gedroogd om het water uit de poriën te verwij
deren.
- ffierna wordt de steen in de bak met kunsthars geplaatst
en gaat daarna in z'n geheel in de autoclaaf. De aard van
de drukverschillen en de duur van de impregnatie wor
den bepaald aan de hand van de steensoort.
- Na afloop van de impregnatie worden de onderdelen on
der druk met stoom gereinigd.
Na terugkeer in Nederland bleek, dat ondanks de siliconen-
rubber, de acrylhars op veel plaatsen was uitgelopen en
zich bij het uithardingsproces had verbonden met de rub
berlaag. Slechts met veel moeite kon het oppervlak gerei
nigd worden en kon de oude steenstructuur hersteld wor
den. Ook bleek dat op sommige plekken de volledige
impregnatie niet geheel is geslaagd. Zonder destructief on
derzoek. door monsterafname uit de kern, blijft het moei
lijk de mate van impregnatie over de hele linie vast te stel-
