PAUL DIRKSE
'Heylighe Patroonen van T'Bisdom
Haerlem'
Een bijzondere gravure met als titel 'Heylighe Patroonen
van T'Bisdom Haerlem' vormt het uitgangspunt van dit ar
tikel (afb. i). l) Hierop zijn Bavo, Willibrordus, Jeroen,
Gangulphus, Wulfrannus, Engelmundus, Werenfridus en
Adelbertus afgebeeld. Deze serie is de eerste van een reeks
van drie, welke in 1632 in opdracht van het kapittel van
Haarlem werd vervaardigd. Serie twee en drie tonen samen
nog zeventien andere heiligen wier feest in het bisdom
Haarlem maar ook in het aartsbisdom Utrecht wordt ge
vierd. Het gaat hier om Martinus, Bonifatius, Fredericus,
Wigbertus, de beide gebroeders Ewald, Switbertus, Wilfri-
dus en Willibaldus (tweede reeks), en Gregorius, Egbertus,
Lebunus, Marcellinus, Odulphus, Ursula, Cunera en Barba
ra (derde reeks). Van de eerste en de tweede reeks bezit de
collectie van het Bisschoppelijk Museum Haarlem een af
druk, beide op satijn,21 van de derde is er binnen het Catha-
rijneconvent alleen een uitgeknipte losse gravure met daar
op Odulphus. In 1897 bevonden zich evenwel in het
Aartsbisschoppelijk Museum Utrecht nog afdrukken van
de tweede en derde reeks, allebei op satijn, welke evenwel
thans niet meer kunnen worden teruggevonden. 3) Dit on
derzoek richt zich op de eerste reeks, die met de acht speci
fiek Haarlemse patronen. De gravure is in het Catharijne-
convent te zien binnen de afdeling 'katholieke kuituur in
het leven van alledag'. Dit Teven van alledag' door middel
van de kerkelijke kalender te 'heiligen', was een gebruik
dat door de Reformatie rigoureus werd doorbroken maar
bij de katholieken hier niet geheel verdween.
Heiligen en hun Binnen de kerk van Rome vormt de verering der heiligen
kalenderfeesten een oude traditie. Sommige heiligen hadden al in de tweede
eeuw eigen feestdagen, welke samenvielen met hun 'sterf
data'. Rome zette hierin spoedig de toon; daar bevonden
zich immers de relieken der apostelen en hun 'grafkerken'.
In de loop der eeuwen ontwikkelden zich binnen afzonder
lijke kerkprovincies, bisdommen, kapittels en orden aparte
35
