Haarlemmerolie wordt goed gewaakt. Toch zijn de voor
naamste ingrediënten wel bekend.
De grondstoffen waaruit de 'Oprechte' Haarlemmerolie be
reid werd, waren reeds ten tijde van de Egyptenaren onder
koning Ramessoe of Ramses bekend. Ook de Romeinen
waren niet onkundig van de balsemende en doordringende
eigenschappen van de Oleum 'Terebinthinum' en de vader
der geneeskunde, de Griekse wijsgeer Hippocrates, paste
het middel reeds 400 jaar voor Christus toe en schreef er
een verhandeling over. Het middel was bij elke apotheker
te verkrijgen.
Claes Tilly vermengde de Oleum Terebinthinum (Terpen
tijn Olie) met Oleum Lini en Sulphur. De Terpentijn Olie
(verkregen door insnijdingen van de naaldbomen, als prik
kelend afdrijvend middel in de geneeskunde aangewend)
vermengde Tilly met de om haar laxerende en verzachtende
eigenschappen bekende Oleum Lini (Lijnolie) en het
bloedzuiverende, dus microben dodende Sulphur (Zwavel-
bloem). Bij dit mengsel voegde Claes Tilly nog enige in
grediënten en dit alles werd in de juiste verhoudingen ge
mengd, waarna het Medicamentum Gratia Probatum
ontstond.
Het middel werd zoals gezegd al snel een bekend middel.
Ook in geneeskundige kringen werd het middel druk be
sproken. Zo prees zelfs Hermanus Boerhaave, een zeer be
faamd professor in de geneeskunde te Leiden, het middel
om zijn steen en water afdrijvende eigenschappen colcu-
lum ahigere et urinam movens).
In de tijd van onze grootouders werd het middel aanbevo
len aan allen die leden aan steen of graveel en die door reu
matische pijnen of verwaarloosde koude werden gekweld.
Een paar druppels, een capsule, een zetpil of een zalfje van
Haarlemmerolie zou in heel wat gevallen verlichting van
pijnen en ongemak kunnen brengen en soms zelfs volledige
genezing, aldus de producenten. De in vele talen gedrukte
gebruiksaanwijzingen geven een opsomming van alle on
gerief waarvoor Haarlemmerolie werd aanbevolen, zoals:
galstenen, geelzucht, ingewandsstoornissen, ruikende
adem, reumatiek, jicht en krampen, nierstenen, ontsteking
van de urinewegen, griep (geen mao), netelkoorts, hooi
koorts, maden (spoelwormen en darmwormen), dat alles bij
inwendig gebruik. Uitwendig gebruik voor bloedzweren,
lichte verbrandingen, diverse wonden en insektenbeten,
winterhanden of -voeten, kloven, tandpijn en haaruitval. l8)
De grootste geneeskracht van Haarlemmerolie was gelegen
in de omstandigheid dat het middel het bloed van alle on-
65
