raymonde padmos 'Beeter een dorps-schoolmeester dan
een ambachtsman'
)-
3t
Schoolmeester Willem van den Hull over het
onderwijs in Haarlem
In 1841 begon de Haarlemse kostschoolhouder-in-ruste
Willem van den Huil aan zijn autobiografie, die uiteindelijk
de omvang van ruim 800 pagina's zou tellen. Deze autobio
grafie is van groot lokaal historisch belang, bijvoorbeeld
als bron voor het sociaal culturele leven in Haarlem in de
eerste helft van de negentiende eeuw. Maar het belang blijft
hiertoe zeker niet beperkt. Alleen al vanwege de uitgebrei
de en gedetailleerde manier waarop Van den Huil aandacht
besteedt aan zijn jeugd, is lezing en bestudering van zijn
werk ook voor bijvoorbeeld historisch pedagogen de moei
te waard. De autobiografie geeft bovendien een goed beeld
van de levensloop van een sociale stijger, iemand van een
voudige komaf, die zich uiteindelijk onder de betere stan
den ging begeven.
Ik bereid de publikatie van deze autobiografie voor. "In dit
artikel wil ik ingaan op wat Van den Hull over het onder
wijs te vertellen heeft. Want vanaf het moment dat Willem
van den Huil (1778-1858) als kind van ruim vier een ma-
tresseschooltje binnenging totdat hij als 54-jarige kost
schoolhouder besloot te gaan rentenieren, had hij met het
onderwijs te maken. Over het onderwijs in Haarlem rond
1800 is nog niet zoveel bekend en dan nog alleen over het
officiële door de stedelijke overheid georganiseerde onder
wijs. Over hoe het op de particuliere scholen toeging, zo
wel in Haarlem als in het algemeen, is niet alleen nog veel
minder bekend, maar ontbreken ook grotendeels de bron
nen.
Na een korte schets van Van den Hulls achtergrond zal ik
ingaan op de beschrijving van zijn eigen schooljaren en van
zijn werkzaamheden als ondermeester, schoolmeester en
kostschoolhouder.
Achtergrond Wilhelmus, in de wandeling Willem. Van den Huil werd op
woensdag 16 september 1778 om 4 uur 's morgens gebo
ren. 21 Hij was het derde kind van Willem van den Huil en
Willemina de Bel. Zijn ouders waren geen van beiden uit
81
