geleerde Rhetorica verscheen in Rotterdam in 1931.
27. Naar aanleiding van zijn ervaringen op dat gebied schreef hij
het militaire standaardwerk Je maintiendrai, een boek voor
leger en volk (Brummen 1917).
28. Zie Caroline de Westenholz, 'Albert Vogel sr., krijgsman/
voordrachtskunstenaar', Jaarboekje van de Historische Ver
eniging Die Haghe (Den Haag 1993) 122-143.
29. De Maatschappij tot Bevordering van Woordkunst is opge
richt op 6 maart 1926, statuten goedgekeurd bij Koninklijk
Besluit 28 juli 1926 nr. 26. Zij heeft tot 1947 voortbestaan.
Over Vogels rol zie: diverse auteurs, 'In Memoriam Albert
Vogel', Het Woord, Orgaan van de Maatschappij tot Bevor
dering van Woordkunst, 8 nr. 1 en 2, januari 1934-
30. L.W., 'Sancta Eloquentia', Het Vaderland 31 maart 1932.
Hans Phaffs portret werd afgedrukt in De Haagsche Courant
31 maart 1932.
31. De tweede prijs (een zilveren medaille) ging naar T.B. van
Houten uit Wageningen; de derde (een bronzen medaille) naar
G. Noos uit Haarlem, zie vorige noot.
32. Zie noot 28.
33. Hermance Fahrensbach, 'Geschreven portretten van Albert
Vogel', De Avondpost 3 april 1932.
34. Volgens zijn dochter Tanja was dit echter een biografie van
Napoleon. Vogel was een speels man; hij kan de boeken op de
lessenaar natuurlijk zo nu en dan verwisseld hebben.
35. Zie ook de herinneringen van een andere leerling: Jac. van
Elsacker, zonder titel, in: Albert Vogel Gedenkboek, 67. Dr.
G.W. Huygens te Den Haag is ook een leerling van Vogel.
36. Zie noot 28.
37. Dit werd schrijfster dezes onlangs - tijdens een gesprek over
een geheel ander onderwerp - ongevraagd bevestigd door
Robert de Haas, directeur van de Rijksdienst Beeldende
Kunst, die een lezing van de heer Phaff over 'Het Den Haag
van Louis Couperus' had bijgewoond. En hij sprak uit zijn
hoofd, zei De Haas bewonderend. 'Memoria' is immers een
essentieel onderdeel van de klassieke 'Rhetorica die Albert
Vogel onderwees.
38. Onderdeel van 'Dispositio' of 'Schikking der rede' in de
'Argumenta' (bewijsvoering) is immers: Paradigma. Voor
beelden van feiten, die hebben plaats gehad overeenkomende
met, of tegengesteld aan die, welke zijn vastgesteld. Spreker
geeft een of meer voorbeelden wanneer een 'waarschijnlijk
bewijs' ontbreekt, Albert Vogel, Rhetorica (Rotterdam 1931
26-27. Hans Phaffs speech is bewaard gebleven.
39. Deze foto is helaas niet bewaard gebleven. Gesprek auteur
met mr. H.E. Phaff, 28 mei 1994-
153
