is geen grooter goet onder de uijtwendige menschelijcke en
lichamelijcke dingen als de eer. '5) De vredes werden uiterst
serieus genomen: er stonden sancties op het niet komen op
dagen bij een vredesluiting en op overtreding van een zojuist
gesloten vrede.
Niet alleen als de eer of goede naam in het geding was kwa
men mensen naar de burgemeesters om recht te halen. Ver
uit het interessantst in de memorialen, als het om initiatieven
vanuit de bevolking gaat, zijn de rekesten, de vijfde catego
rie.
Rekesten Rekesten verdienen meer aandacht in het historisch onder
zoek, omdat hierin de inwoners van een stad naar buiten tre
den met de dingen die bij hen leefden. Als buren, collega's,
geloofsgenoten of familieleden bundelde men de krachten
om iets gedaan te krijgen. Op deze wijze waren Haarlemse
inwoners actief betrokken bij de stedelijke politiek.
De historiografie heeft veelal het aristocratische karakter
van de instellingen en politiek der Republiek benadrukt en
ook de wat recentere studies hebben zich in hoge mate ge
richt op het intern functioneren van het aristocratisch poli
tieke systeem; zo zijn van diverse steden de regenten onder
de loep genomen.l6) Het overheersende negatieve beeld van
de politieke rol der gewone burgers of ingezetenen behoeft
herziening. Er is weliswaar onderzoek verricht naar oproe
ren, I7) maar dergelijke rellen of opstanden droegen geen ge
regeld of legaal karakter en lijken daardoor de notie alleen
maar te versterken dat gewone burgers of ingezetenen niet
of nauwelijks over wettige middelen beschikten om invloed
op het politieke proces uit te oefenen.
Met name in het buitenland is enige aandacht besteed aan
rekesten als politiek instrument van 'gewone' burgers in de
vroegmoderne steden. Zo hebben Christopher Friedrichs en
Harald Deceulaer laten zien dat stadsbestuurders terdege re
kening met zulke verzoekschriften hielden, hetgeen beide
historici deels uit idealistische en deels uit praktische gron
den verklaren. l8) Volgens Friedrichs lag voor de magistraat
de kern van goed bestuur hierin, dat er binnen de stedelijke
politiek geen aanleiding tot verandering van het constitutio
neel systeem zou zijn; om onvrede en frustratie onder de
bevolking tot een minimum te beperken, zouden magistra
ten in het algemeen welwillend en evenwichtig reageren op
klachten en wensen van diverse personen en belangengroe
pen uit de gemeenschap. '9) Uit de Haarlemse memorialen
blijkt duidelijk hoe het afwegen van diverse belangen een
centrale rol speelde bij de besluitvorming door burgemees-
55
