Denkelijk zal het niemand verbazen, als ik zeg dat ook de financiële ad
ministratie van de stad Haarlem uit de zestiende en zeventiende eeuw op
de hier geschetste regel geen uitzondering vormt. Ik kan mij nog levendig
voor de geest halen, hoe het mij ongeveer 25 jaren geleden overkwam dat ik,
bladerend door de rekeningen van de Spaarnestad, op zoek naar betalingen
door de thesaurier aan de rector en ondermeesters van de Latijnse School
ter stede gedaan, in de rekening van het jaar 1605 op de volgende onver
wachte post stuitte:
'Meester Nicolaes a Wassenaer schoolmeester Inden grooten latyn-
schen schole betaelt tot eene vereeringe ofte gratuite voorden xenion
ofte nyeuwen Jaere In Grieckschen tale by hem gecomponeert tot Loff
en de bescryuinge vande stadt Haerlem by ordonnantie en de quitantie
- xviij
De tekst van deze door de stedelijke betaalmeester in zijn boekhouding ver
antwoorde post is duidelijk en geeft geen aanleiding tot misverstand: de
schoolmeester Nicolaes van Wassenaer heeft het stadsbestuur van Haar
lem als xenion of strena 2) (nieuwjaarsgeschenk) een door hem in Griekse
verzen 3) geschreven lofzang op de stad aan het Spaarne toegewijd, en uit
erkentelijkheid voor die vriendelijke geste is hem door de magistraat een
gratificatie van 18 pond uit de stadskas toegekend.
Wat is nu het bijzondere, en daarom ook zo intrigerende, van deze
betaalpost? Niet het feit dat Van Wassenaer de stedelijke regering een ge
dicht heeft opgedragen; dat is op zich niet ongewoon. Neen, het opmerke
lijke is veeleer hierin gelegen dat hij zijn lofdicht niet in het Latijn, maar in
het Grieks geschreven heeft. Dat is een voor Haarlemse begrippen uitzon
derlijke zaak, omdat normaliter een aan de burgemeesters of het stadsbe
stuur gedediceerd gedicht in het Latijn geschreven was.4)
Nicolaes van Wassenaer
Onmiddellijk dringt zich nu de vraag op, waarom Nicolaes van Wassenaer
zijn nieuwjaarsdicht, waarmee hij op of rond 1 januari 1605 de Haarlemse
magistraat een voorspoedig nieuwjaar toewenste, dan in het Grieks
schreef.5) Alvorens hierop nader in te gaan, is het dienstig stil te staan bij de
vraag, wie deze meester van de Grote Latijnse School eigenlijk was. In
grote lijnen kan zijn levensloop als volgt worden geschetst.
Nicolaes van Wassenaer werd in of omstreeks 1572 6> te Enkhuizen 7) ge
boren als zoon van de schoolmeester Johannes Claeszoon van Wassenaer
en Neeltgen Gerrit Dirckszdochter Buytewech. 8) Zijn opleiding aan de
Haerlem Jaarboek 1997
