Ruim een eeuw de Nederlandsche
Bank in Haarlem: 1865-1969
In 1865 stichtte de Nederlandsche Bank een correspondentschap in
Haarlem. De herziene Bankwet van 1863 verplichtte de Bank - die sinds
haar oprichting door Koning Willem 1 tot dan alleen een vestiging bezat in
Amsterdam - ook buiten de hoofdstad kantoren te openen. Hierdoor werd
zij de eerste bank in ons land met een filialennet.11 Het reilen en zeilen van
dit correspondentschap - wellicht een van Haarlems in de vergetelheid ge
raakte arabesken - is het onderwerp van deze bijdrage.
De Nederlandsche Bank
De Nederlandsche Bank werd in 1814 opgericht met als doel de handel en
nijverheid te bevorderen door middel van het verlenen van kredieten. In de
tweede helft van de negentiende eeuw geschiedde dit door het disconteren,
dat wil zeggen het kopen en verkopen, van wissels en ander handelspapier,
het belenen van effecten, goederen, munten en muntmateriaal en het verle
nen van voorschotten in rekening-courant. Hiermee nauw verbonden was
het recht tot het uitgeven van bankbiljetten, dat de Bank sinds haar begin
bezat. In 1888, toen het Bankstatuut andermaal werd verlengd, werden de
werkzaamheden van de Bank uitgebreid met het ontvangen van gelden in
rekening-courant, het Rijkskassierschap, de handel in goud en zilver alsook
het vermunten daarvan. Deze werkzaamheden werden sindsdien in wisse
lende mate ook door haar vestigingen buiten Amsterdam verricht.
Op 18 mei 1864 besloot de gemeenschappelijke vergadering van directie
en commissarissen overeenkomstig de desbetreffende bepalingen in de
Bankwet van 1863 tot de oprichting van een Bijbank te Rotterdam en twaalf
agentschappen. De meeste kwamen in de provinciehoofdsteden, maar
Haarlem was op deze regel een uitzondering. Het valt niet meer te achter
halen waarom er in Haarlem, in die tijd een rustige provinciestad zonder
grootschalige industriële activiteiten, geen agentschap werd geopend, maar
niet uitgesloten is dat de geringe afstand tot Amsterdam, waarmee boven
dien uitstekende verbindingen bestonden, een rol heeft gespeeld. 2>
Op 1 januari 1865 volgde de instelling van 56 correspondentschappen,
M.M.G. FASE EN J. MOOIJ
