registers van het Haarlemse Leesmuseum vormen een unieke bron om de
theorieën omtrent het voor vrouwen gewenste leesgedrag te toetsen aan de
praktijk van alledag. Wij hebben een aantal mannen en vrouwen gevolgd in
de registers van het Leesmuseum en kunnen niet anders concluderen dat
de leescultuur van vrouwen nauwelijks afwijkt van die van mannen. Ze leg
den een iets flauwere belangstelling voor politieke en wetenschappelijke
geschriften aan de dag, ze haalden wat vaker een poëziebundel uit de kast,
maar spectaculair zijn de verschillen met het mannelijk leesgedrag niet. In
dit artikel is er echter herhaaldelijk op gewezen dat de cijfers over het man
nelijk leesgedrag mogelijk worden vertroebeld wegens het feit dat mannen
óók boeken leenden ten behoeve van hun vrouwen en dochters, waardoor
de belangstelling voor bepaalde vormen van lectuur homogener lijkt dan ze
is. Anderzijds zijn die vrouwen die lid werden van het Leesmuseum be
paald niet representatief voor hun gehuwde zusters: het waren op een en
kele uitzondering na, zelfstandige dames die of zelf de kost verdienden, dan
wel onafhankelijk van hun kapitaal konden leven. Het is kortom, in dit sta
dium van het onderzoek, moeilijk om vast te stellen óf er een specifieke
vrouwen- en mannenleescultuur is. Misschien is dat wel nooit mogelijk.
Toch zijn wel een paar dingen vast komen te staan: 'onze' dames volde
den bepaald niet aan het stereotype van de vrouw die uitsluitend goedkope
romannetjes leest, noch gedroegen ze zich zoals de zedeprekers dat graag
zagen: ze lazen gewoon wat hen interessant leek, net als de mannen. Ten
tweede: de lezers van het Leesmuseum legden een voorkeur aan de dag
voor schrijvers die vandaag de dag volslagen in de vergetelheid zijn geraakt,
en voorzover wij kunnen beoordelen: meestal terecht. Dit geeft wel te den
ken over de houdbaarheid van hetgeen bij ons op de bestsellerslijsten staat.
Bijlage
Lezeressen in de steekproef
1 Mej. A. Josset, lid geworden in 1874
Bevolkingsregister: Augustina Josset, geboren Amsterdam 1844, lerares in de
Franse en Nederlandse taal en letterkunde aan de mms.
Adresboek 1878-79: Prinsenhof 1.
2 Mevrouw van Eeden-Warmelo, lid 1873-1883
Bevolkingsregister: Neeltje van Warmelo, geboren Gouda 1833. Zij was sinds 1856
met Frederik Willem (Frits) van Eeden getrouwd, die een bloembollenbedrijf had,
maar ook in het Haarlemse culturele leven actief was. Zij was de moeder van de
bekende schrijver Frederik van Eeden.
Adresboek 1881: Gedempte Oudegracht 103.
Haerlem Jaarboek 1998
