Peereboom, die niet-joods is. In maart wordt de kantoorinventaris van de
nig Haarlem vanuit het gemeentegebouw overgebracht naar het gebouw
van de Nederlands Israëlitische Hoofdsynagoge aan de Houtmarkt in Am
sterdam, dat als opslagruimte functioneert. 76>
Na afloop van de oorlog komt het gemeenschapsleven aan de Lange
Wijngaardstraat langzaam weer op gang. Slechts een gering aantal Haar
lemse joden heeft de vervolging overleefd (circa 200 van de circa 1826 die
hier in 1941 geteld werden). 77) Korte tijd wordt een gedeelte van het
gemeentegebouw als sjoel ingericht, omdat de synagoge aan de Lange
-144- Begijnestraat tijdens de oorlog leeggeplunderd is. 78> Uiteindelijk wordt het
gemeentegebouw door de nig Haarlem in 1951 verkocht aan de gemeente
Haarlem. 79> Jarenlang functioneert het daarna als huisvesting voor de ver
keerspolitie. In deze hoedanigheid maakt het pand deel uit van een conglo
meraat gebouwen achter het hoofdbureau van politie aan de vlakbij gele
gen Smedestraat. Het inwendige van het voormalige gemeentegebouw
wordt hier en daar aangepast. Zo wordt in de achterste vergaderzaal op de
verdieping een afscheiding aangebracht en komt er op zolder een batterij
wasbakken. Van de oude kerkelijke badinrichting wordt bergruimte ge
maakt. 80> Nadat de verkeerspolitie het gebouw in 1976 verlaat staat het
eerst twee jaar leeg. Daarna trekken krakers erin. Deze worden gedoogd
door het stadsbestuur, dat met het pand geen raad weet. Tegenwoordig
wordt het nog altijd vrij bewoond en bovendien gebruikt als atelier
ruimte. 81>
Het verleden van het joodse gemeentegebouw is nu in grote lijnen ver
teld. Maar heeft het door de geschiedenis getekende bouwwerk, dat ooit de
trots van de Haarlemse joodse gemeenschap was en bovendien uniek in
zijn soort in Nederland, ook een toekomst? Zoals het er nu bijstaat lijkt het
in zijn eigen tragiek verzonken. Zijn er mogelijkheden om het weer tot le
ven te wekken en er een nieuwe bestemming voor te vinden, waarbij het
gebouw met respect voor de vroegere functie en de nog aanwezige karakte
ristieke onderdelen gerenoveerd wordt? Ondanks de verregaande staat van
verwaarlozing is de architectuur van de voorgevel nog vrijwel intact. En
doordat de plattegrondindeling voor een belangrijk deel bewaard is geble
ven, is de vroegere functie van de verschillende ruimtes nog afleesbaar.
Maar verder verkeert het ooit zo prachtige interieur in erbarmelijke toe
stand, op de conciërgewoning en een enkel vertrek na. De onverschillig
heid die het gebouw ten deel valt, is er in alle opzichten aan af te lezen. Je
zou willen dat het met begrip voor zijn grote cultuurhistorische betekenis
behandeld wordt. Zodat de herinnering aan Philip Konijn en al die anderen
eindelijk het decor terugkrijgt waartegen het leven van de Haarlemse joden
zich ooit afspeelde.
Haerlem Jaarboek 1998
