die we als 'buitenparlementair' kunnen aanmerken. Zo had Haarlem een
afdeling van de 'Vereeniging voor Vrouwenkiesrecht' (vvk), voorgezeten
door M.C. Barones van Hövell-Graaff, voormalig penningmeester van het
landelijk bestuur. In 1898 telde de afdeling Haarlem ruim 30 leden. 6>
De afdeling Haarlem van de Socialistenbond, voorheen Sociaal-Demo
cratische Bond (sdb), zag om een andere reden af van deelname aan de
verkiezingsstrijd. Van 'parlementarisme' moest deze organisatie weinig
hebben. Zij voerde actie buiten de verkiezingsstrijd om, bijvoorbeeld via
het stakingswapen.
-158- De zeven organisaties die wel een gooi deden naar de gunst van de Haar
lemse kiezers waren de volgende.
1. Afdeling Haarlem van de Sociaal-Democratische Arbeiderspartij (sdap)
De afdeling Haarlem van de sdap was in april 1895 opgericht op initiatief
van de gasfitter Lambertus Modoo. Hij had in maart van dat jaar op de ver
gadering van de Socialistenbond voorgesteld de Haarlemse afdeling van de
bond over te schrijven naar de in 1894 opgerichte sdap. Toen dit voorstel
werd weggehoond, bleef hem niets anders over dan met vijf a zes getrou
wen de Socialistenbond te verlaten en zelf een SDAP-afdeling op te richten.
In 1900 was de afdeling gegroeid naar 43 leden. In de verkiezingsstrijd zet
ten leden van de sdap zich het meest in voor de plaatselijke Volkskies-
vereeniging. Bij verkiezingen voor de Tweede Kamer en Provinciale Staten
kwam de partij met een eigen kandidaat om zo een meer principieel geluid
te kunnen laten horen.
2. De Volkskiesvereeniging
De Volkskiesvereeniging in Haarlem was opgericht op 30 december 1896.
De organisatie was in het leven geroepen op initiatief van een aantal sdap-
ers. Via een Volkskiesvereeniging wilden ze een bredere groep arbeiders
kiezers kunnen aanspreken. De Volkskiesvereeniging slaagde daar in 1899
wonderwel in.
Het anti-parlementarisme van de Socialistenbond weerhield voorzitter
J. Hofland en secretaris J.J. de Groot er niet van om zich in 1899 door de
Volkskiesvereeniging kandidaat te laten stellen. Hun kandidatuur paste in
de actie tegen nieuwe Haarlemse belastingplannen. De maximale belasting
aftrek voor noodzakelijke levensbehoeften zou voor ongehuwden gelijk
komen aan die van gezinnen met kinderen. Met name de kleine gezins
inkomens tussen de 350,- en 700,- per jaar werden door deze lokale
belastingmaatregel benadeeld.
De Volkskiesvereeniging leidde het verzet tegen de belastingplannen.
Tot ieders verbazing veroverde de lijst 4 van de 10 raadszetels die in 1899 op
Haerlem Jaarboek 1998
