voor den Gemeenteraad en de Kamer van Koophandel, het uitgeven van
geschriften, enz'. Nadrukkelijk stelde deze vereniging zich verre te houden
van godsdienst en... politiek. De vereniging telde 175 leden.
De raadsleden
In de verslagen van raadsverkiezingen was het niet gebruikelijk om de po
litieke kleur van een kandidaat/raadslid te vermelden. Van verschillende
raadsleden is die kleur ook moeilijk vast te stellen. Liberalen bijvoorbeeld
kwamen soms via de lijst van de Katholieken in de raad en omgekeerd.
Omdat het partijstelsel nog weinig ontwikkeld was rond de eeuwwisseling
was de partijbinding gering. Ook lijstverbindingen ontnemen regelmatig
het zicht op de politieke kleur van een kandidaat. In 1899 werkte bijvoor
beeld Burgerplicht nauw samen met Nederland en Oranje en de rk
Kiesvereeniging.8)
Hoewel de politieke kleur van een aantal raadsleden in 1899 moeilijk is
vast te stellen kunnen we ruwweg een volgende verdeling in raadszetels
maken:
- Vooruitgang'. 17
- Burgerplicht: 3
- Confessioneel: 7
- Volkskiesver: 4
Overigens was men bij Vooruitgang niet tevreden met deze uitslag. Dat
blijkt uit het verslag van de vergadering van 4 juli 1899: 'De voorzitter opent
de vergadering en zegt dat deze vergadering is samengeroepen wegens den
treurigen afloop van de gemeenteraadsverkiezingen, waarbij drie onzer
candidaten -oud-raadsleden- zijn gevallen en de andere in herstemming
komen'.9)
Gecombineerde kiesvereenigingen
Bij de verkiezingen in 1901 werd getracht het tij te keren. Op straat ver
scheen de verkiezingskrant Gemeentebelang. Deze krant was een uitgave
van de 'Gecombineerde Kiesvereenigingen', een samenwerkingsverband
van maar liefst vijf van de zeven Haarlemse kiesverenigingen. Het doel
werd in de krant duidelijk gemaakt: 'het socialistische element uit den Raad
te weren'.101 Aan deze actie namen deel de drie confessionele verenigingen,
Burgerplicht en de liberale kiesvereniging Haarlem. De leiding was in han
den van het leidend driemanschap in de raad, de heren J.N.J.E. Thijssen
LUUK BRUG
