Dominee en zijn vrouw zullen Henriëtte gestimuleerd hebben om voor
het eerst in Barchem aan een cursus van de Woodbrookers deel te
nemen. Deze beweging was in 1908 overgewaaid uit het vormingscentrum
der Quakers Woodbrooke in de buurt van Birmingham. In Barchem was
een centrum gecreëerd voor recht- en vrijzinnigen om elkaar te ontmoe
ten in een oprecht verlangen naar God in een eenvoudige, democratische
levensvorm.40» Uit alle hoeken van het land stroomden intellectuelen toe.
Daarbij moet men bedenken dat in deze jaren reizen naar het buitenland
vrijwel onmogelijk was en dat in Barchem geestelijke oefening en ont
spanning gecombineerd konden worden. Henriëtte woonde de cursus -179-
samen met haar vriendin Levine de Clercq van Weel bij. Het was alles
zeer aan haar besteed. Verschillende keren zou ze er terugkeren.
Het echtpaar Van den Bergh hoorde tot de zogenaamde 'Bollandia-
nen', trouwe aanhangers van de Leidse hoogleraar filosofie G.J.P.J.
Bolland (1854-1922) .4I) De verdienste van deze autodidact was dat hij de
studie van Hegel opnieuw in Nederland introduceerde. Hij was een
meester in taalgebruik en sprak daardoor talloze studenten aan. Hij trok
volle zalen tijdens de vele lezingen die hij overal in het land gaf. Maar met
zijn virtuoos scherpe tong sabelde hij ook iedere (vermeende) tegenstan
der neer: democraten, rooms-katholieken en joden. Onder invloed van
het echtpaar Van den Bergh van Eysinga begon ook Henriëtte zich voor
Bolland te interesseren. 'Het Nut der Wijsbegeerte' werd haar door domi
nee uitgelegd in verschillende sessies. Na enige aarzeling (zou ze het wel
aankunnen?), besloot ook zij een Bollandcursus in Amsterdam te gaan
volgen. Ze was er al spoedig helemaal 'in'!
Meer nog dan van 'Barchem' genoot ze sinds 1916 van 'Amersfoort'.
Hier was juist opgericht de Internationale school voor Wijsbegeerte met
als doel het verkrijgen van meer verdieping en levensinzicht en opwek
king tot levensbezinning tijdens zomer- en weekendcursussen. Dit alles
niet gebonden aan enige wijsgerige stroming.42» De Van den Berghs
behoorden tot de vaste kern van inleiders. Samen met Levine de Clercq
van Weel ging ze regelmatig naar een cursus in Amersfoort, maar ont
moette de 'Amersfoorters' ook bij allerlei lezingen en 'koffiedrink'
lunch) bijeenkomsten in Kennemerland. De kennismaking met de
progressief-pacifistische Bart de Ligt (1883—1938) was 'onder het mooiste
wat ik heb gekregen dezen zomer (i9i7)-45)
[...]'t Is een mensch vol van 't goddelijke en omdat hij dat alles tracht
toe te passen, is zijn leven ook vol tragiek. Maar hij voelde zich zoo
gelukkig in dien kring, waar hij contact voelde en waar hij zich zoo
kon geven; ook dat was voor ons heerlijk. Toen ik hem 3 jaar gele-
JET VAN VOORST VADER-DUYCKINCK SANDER
