een vleugel en een harmonium. Het gezinsleven speelde zich hier af en
's avonds zat vader daar te werken, met een zeiltje onder zijn voeten
omdat hij nooit stil zat en anders door het vloerkleed heen zou gaan. Dat
werken van vader ging door tot diep in de nacht, met als gevolg dat hij in
de ochtenduren sliep. Onder de 'zaal' was een grote gezellige keuken
waar de keukenmeid en het tweede meisje overdag huisden. Er was een
groot fornuis dat ook voor warm badwater zorgde. Voorts waren er in het
souterrain enige kelders. Boven de zaal in het achterhuis waren twee
slaapkamers, waar vader en moeder na enige jaren apart sliepen en
voorts een badkamer en w.c. Op die w.c. zat vader vele uren, voorzien
van antiquariaats- en veilingcatalogi. Op de zolder boven deze slaapver
dieping was later de slaapkamer van Edzard. Op de eerste etage van het
voorhuis waren twee slaapkamers voor kinderen, een handwerkkamer
voor moeder en nog twee kamers. Op de tweede verdieping van het voor
huis waren de werkkamer van vader en de boekerijkamers. De verdie
pingen daarboven bevatten twee dienstbodenkamers en enige zolders. I0>
In de Amsterdamse jaren zou de verhouding tussen Willem en Annet
(zij werd door Willem ook wel Nel genoemd) steeds slechter worden. Just
vertelt:
'Meestal mislukken huwelijken doordat er een derde - vrouw of man
- in het spel kwam. Daarvan is hier geen sprake: het huwelijk van
mijn ouders is, als er al een reden, oorzaak of aanleiding buiten hun
disharmonieën is aan te wijzen, mislukt door geldkwesties Pa's
wereldvreemdheid, obstinaatheid, gevoelsarmoede, kinderachtigheid
en - ondanks alle goede bedoelingen - gebrek aan wezenlijke
belangstelling voor het wel en wee van zijn vrouw; mama's neiging
tot het negeren en dissimuleren van alle geldproblemen - dat alles
tezamen heeft op den duur hun huwelijk totaal bedorven Mama
had, toen ze met Pa trouwde, schulden die ze voor hem verborgen
had gehouden. Ook Omi oma Modderman) hoorde daarvan pas
in 1919. Al die jaren is mama door geldschieters achterna gezeten en
dat heeft tot een steeds weer oplopende geheime schuld geleid die zij
telkens weer voor Pa verborg, waardoor het tot aanzienlijke malver
saties van mama's kant kwam. Mama was iemand die altijd
financieel de kop in het zand heeft gestoken. Van het begin af tot
haar dood heeft zij belastingpapieren onbetaald en onbehan
deld in een laatje gestopt en pas betaald als de deurwaarder ter exe
cutie kwam; met rekeningen van leveranciers, van de bakker en de
slager tot de Bonneterie, ging het net zo'.66'
A.G. VAN DER STEUR
