documentalist! - terecht op het gemeentearchief en Edzard zag het eens
liggen op een tentoonstelling over openbaar vervoer. Het optrekken met
vriendjes na schooltijd was voor Edzard dus niet weggelegd. Op aanraden
van het hoofd van de lagere school ging Edzard naar het Stedelijk
Gymnasium (thans Barlaeus Gymnasium geheten), maar, aldus Edzard,
dat was een ramp voor een niet-joods kind, zodat hij na een jaar van
school verwisselde en naar het Gereformeerd Gymnasium op de Keizers
gracht ging.61») In die tijd leerde hij fietsen op de rijschool van Fongers.
Vader had geen zin of tijd om op het maken van huiswerk te letten, zodat
er gewerkt werd bij studenten van de V.U. Na een onderbreking in de
vierde klas van het gymnasium - hij werkte toen een tijdje bij de
Lettergieterij Amsterdam als volontair - maakte hij het gymnasium af.I0)
Noch Willem, noch Annet had slag om 'met mensen, in het bijzonder
personeel, om te gaan. Vandaar de onafgebroken optocht van keuken-,
tweede en derde meiden, van werksters, bakers en juffrouwen die door de
Heerengracht marcheert'.7°> Behalve het vele personeel waren er nog
andere langdurige gasten in huis: neef Willem Gorter (1887-1924) die de
Amsterdamse zeevaartschool bezocht 7I> en Jenny Tersteeg, een Over-
veens buurmeisje, dat jaren lang in huis was om Jan Willem te helpen en
om moeder gezelschap te houden. Jan Willem bleek zich regelmatig te
ergeren aan Jenny, getuige een brief aan zijn echtgenote uit 1909:
'Feitelijk is ze hier om fiches te schrijven, voor vrije huisvesting en
kost. In de plaats daarvan bemoeit zij zich met mijn kinderen en
prent die moderniteiten in waarmede ik mij traditioneel en familiair
niet te best kan vereenigen: Kikkerrit en blommetjes'.72'
In 1914, na de bezetting van Antwerpen door de Duitsers, gaf Jan Willem
zich op voor het opnemen van Belgische vluchtelingen.
'Pa deed dit echter alleen om te kunnen zeggen dat hij toch iets
gedaan had; moeite wilde hij er niet voor doen. Onverwacht kregen
onze ouders echter op 24 oktober vier vluchtelingen, het gezin Van
Eist, in huis. Mama schreef daarover aan Omi: De man is hoofd
conducteur van de Belgische Staatsspoor Ze zijn bij ons in den
huiselijken kring, hoewel het natuurlijk geen menschen van onzen
stand zijn, zijn ze toch weer niet om in de keuken te laten.
Aanvankelijk hielp Van Eist Pa bij het herschikken van zijn boeken
boven; later weet halfbroer Karei hem in Haarlem in te schakelen. In
juni 1915 vertrekt het gezin naar elders'.73'
Haerlem Jaarboek 2000
