werd hij voor geen van de drie benaderd als architect. Dat heeft hij als
een grote klap ervaren.
Tijdens de Tweede Wereldoorlog gaf Kloos les aan het door Mart Stam
geleide Kunstnijverheidsinstituut in Amsterdam, later aan de Academie
van Bouwkunst in Amsterdam. Zijn eerste publicaties verschenen in 1934
in de 8 en Opbouw en kort na de oorlog was hij met onder anderen
Willem Sandberg betrokken bij de uitgave van Open Oog. In de jaren
zestig was hij enige tijd voorzitter van de redactie van Goed Wonen.
In 1986 verscheen bij Uitgeverij Van Gennep de door Manfred Bock
en Kees Somer samengestelde biografie Architect J.P. Kloos (1905). In het
voorwoord legt Manfred Bock de nadruk op het sociale karakter van het
werk van Kloos, dat volledig in overeenstemming is met diens ideeën
over de maatschappelijke functie van de architectuur en de overtuiging
als architect medeverantwoordelijkheid te dragen voor de ontwikkeling
van de samenleving. 'Kloos is sinds de jaren dertig op zoek naar een
architectuur, die zich, zoals hijzelf zegt, "zonder gechargeerde pretenties
dienend opstelt ten aanzien van de samenleving, een wezenlijk functio
nele architectuur" Het "wezenlijk functionele heeft een dubbele
betekenis: het slaat zowel op de progressieve sociale bestemming van de
architectuur als ook op het middel om dat doel te bereiken, de construc
tie.' De weg die Kloos heeft bewandeld is, in de woorden van Bock,
'rechtlijnig, duidelijk bewegwijzerd en smal. De asceet Kloos ontzegt zich
elk retorisch middel, elk toegevoegd detail of royaal architectonisch
gebaar Deze bewuste eenvoud sluit aan bij het beginselmanifest van
de Nieuwe Zakelijke architectenkern uit de '8' uit 1927.'
Kloos zelf concludeert in zijn boek Architectuur, een gewetenszaak.
Een pleidooi in woord en beeld (in 1985 verschenen bij de Staats
uitgeverij) dat alleen een architectuur die fundamenteel stoelt op respect
voor de Rechten van de Mens, kans op overleven biedt - de enige
kans op waarachtige schoonheid van de gebouwde omgeving, op een zich
door zijn stijl manifesterende gemeenschap'.
J.P. Kloos werd bij diverse gelegenheden onderscheiden. In 1982 ont
ving hij de BNA-kubus, nadrukkelijk als een exponent van het Nieuwe
Bouwen, die nimmer concessies heeft gedaan aan de gekozen uitgangs
punten en daardoor tot een omvangrijk oeuvre van onmiskenbare archi
tectonische kwaliteit is gekomen.
MAARTEN KLOOS
NECROLOGIEËN
