Bij de feestelijkheden van 1863 werd de episode van de novemberdagen
nationaal en nationalistisch opgewaardeerd. Er kwam een oproep aan
alle ingezetenen van Haarlem om hun handtekening te zetten -'gezind
heid te doen blijken'- in een 'een album dat aan den 79 jarigen Mr.
Johannes Enschedé, die voor 50 jaren den eersten stoot gaf aan Haarlem
weder vrij van vreemde overheersing te doen zijn, zal worden aangebo
den.'»» Honderden Haarlemmers zetten hun handtekening, waaronder
enkele nog levende 'rustbewaarders' uit 1813.
In Feestliederen bij gelegenheid van het vijftigjarig bestaan van
Neerlands Onafhankelijkheid, werd 'Held Johannes', op de wijs van het
Oostenrijkse volkslied bezongen, de bekende melodie van Joseph Haydn
die nu nog steeds te horen is als het huidige Duitse volkslied:
'Komt burgerij, te wapen!
Vat zwaarden, velt den lans!
Toon u geen suffe knapen,
Geen pijpdans meer naar 't Fransch!
Zóó sprak Kaptein enschedé
Davrend klonk het blij hoezee!
En de pieken, lang en droog,
Stak men fier omhoog!
Zing den Kapitein ter eer,
Die bij 't blij Oranje Keer,
Hield de rust in deze steê
Eene enschedé'
De gang der dingen: de agenda's 1819-1866
De bewaarzucht van de Enschedé's is bijna spreekwoordelijk. Veel, hoe
wel natuurlijk niet alles, van de bedrijfsvoering is vastgelegd en bewaard.
Het bedrijfsarchief van Joh. Enschedé is door zijn grote volledigheid vrij
wel onvergelijkbaar. Ook de persoonlijke papieren van Johannes in en
zijn voorouders zijn zorgvuldig bewaard. Zo zijn alle agenda's van Johan
nes ui van 1819-1866 nog in te zien. Omdat hij de agenda's intensief
gebruikte vormen ze samen een uitzonderlijk historisch document. De
tijdsindeling en de vastlegging van zijn leven symboliseren de drieslag van
zijn leven, zo kenmerkend voor de burgerlijke elite van de eerste helft van
de negentiende eeuw. Drie sferen zijn namelijk te onderscheiden die alle
zijn plaats en tijd hebben.
Allereerst het zakelijke leven: in de agenda's is aangegeven wanneer er
bijvoorbeeld aan de Courant werd gewerkt en wanneer zakelijke bespre-
Haerlem Jaarboek 2002
