Noordzeekanaal, gesigneerd Verschuur junior 67. De schilder Wouter
Verschuur jr. (Amsterdam 1841-Lausanne 1936) dateerde dit schilderij dus
1867. De twee groepjes toeristen bestaan uit vijf mannen en vijf vrouwen.
Dit is een groter gezelschap dan in het gedicht van Testas. Ook de date
ring van het paneel is een jaar later dan het bezoek van de groep Testas.
Het is echter goed mogelijk dat Verschuur ten behoeve van de composi
tie het aantal bezoekers iets uitbreidde en ook dat hij in 1867 dit paneel
schilderde op basis van een schets uit 1866. Maar boven twijfel weten nu
zeker dat de Verschuur uit het gedicht van Testas Wouter Verschuur jr.
was. Dit schilderij vormt dus de meest geëigende illustratie van het
bezoek van de groep Testas uit 1866!
De Haarlemse steendrukker Jacob Sander (1807-1829)
In 1997 organiseerde de Vereniging Haerlem in de Hoofdwacht de tentoon
stelling Haarlem in steendruktopografische gezichten van Haarlem en
omstreken die via de techniek van de steendruk of lithografie gemaakt
waren. Een ander, maar zeker even interessant onderwerp zou 'steendruk
in Haarlem' zijn. Haarlem had immers o.a. de beroemde negentiende-
eeuwse steendrukkers Emrik en Binger binnen haar muren.
Onlangs kwam ik een andere, mij onbekende, vroege Haarlemse steen
drukker op het spoor. Ik kon het boek Monument van het driehonderd
jarig bestaan der onveranderde Augsburgsche Geloofsbelijdenis (zie afb.)
verwerven. Het boek is gedateerd 1830 en is gedrukt door 'Sander
Comp.ie., steendrukkers en uitgevers te Haarlem'. Het is een groot boek
(41 x 28 cm) met een 'Voorrede' van 8 bladzijden, een 'Geschiedkundig-
wijsgeerige beschouwing der Augsburgsche geloofsbelijdenis' van 12 blad
zijden, ondertekend door J.C.A. Sander, de Geloofsbelijdenis uit 1530 van
48 bladzijden en drie lithografische afbeeldingen: een zinneprent van het
'Evangelium'(A. Vinkeles Rz inv.del.) en twee ongesigneerde portretten:
Luther en Melanchton, beiden naar Cranach.
Hoogst interessant is het slot van de 'Voorrede'. De uitgevers delen
daarin mee dat zij in dit boek 'de onderscheidene proeven van vorderin
gen der steendrukkunst willen vereenigen'. Dat wil zeggen dat ze de Ge
loofsbelijdenis op steen hebben geschreven en afgedrukt. De 'Voorrede',
gedateerd 'Haarlem 25 Juny 1830', was op papier geschreven en vanaf dit
papier op steen overgebracht of overgedrukt. De drie prenten en de titel
waren op steen getekend en de 'Geschiedkundig-wijsgeerige beschou-
Haerlem Jaarboek 2003
V.D.S.
