schotersingel, Schoterburcht nu Dolhuys
Bijdrage van Wim Sietsma, Technisch beheerder so/VastGoedBeheer
Aan de Schotersingel ligt een aantal monumentale panden die de status
van Rijksmonument hebben. De omschrijving van de Rijksdienst voor de
Monumentenzorg luidt: 'Voormalig Stads Leprozen-, pest- en dolhuis.
Complex van zeer grote historische en esthetische betekenis.'
Wanneer de gebouwen precies zijn opgericht is niet met zekerheid te
zeggen. Reeds in 1319 werd hier de St. Jacobskapel gebouwd, waar de
leprozen uit heel Holland (zij die aan lepra leden) zich moesten laten
schouwen als zij meenden genezen te zijn. Later werd hier een gasthuis
bijgebouwd. Eind vijftiende eeuw werd hier het Leprooshuis gevestigd.
Daarna werd ook het Pesthuis, voor lijders aan de zeer besmettelijke
ziekte de pest, hier naartoe verplaatst. Vervolgens werd het huis ook
ingericht voor de opname van krankzinnigen, de zogenaamde dollen. De
naam werd dan ook Pest- en Dolhuys. De gebouwen zijn daarna nog voor
vele andere functies gebruikt. Zo was, hier sinds 1704, het Stads Armen-
en Ziekenhuis gevestigd en nog weer later het Haarlems Tehuis voor
Ouden van Dagen.
In de twintigste eeuw is er een torenflat naast gebouwd, om ook als
verzorgingshuis voor ouderen te dienen, Zorgcentrum Schoterburcht.
Toen de flat daarvoor niet meer geschikt was, trokken er tijdelijk studen
ten in. De slechte staat van het flatgebouw maakte uiteindelijk sloop
noodzakelijk. De 'oudbouw' werd intussen voor verschillende doeleinden
zoals voor een crisiscentrum gebruikt.
Voor de monumentale panden moest een andere bestemming gezocht
worden. Zeven psychiatrische instellingen in Noord-Holland kwamen
met een uniek, maar gewaagd plan om hier een museum voor de psy
chiatrie te vestigen. Na lang onderhandelen is dit uiteindelijk gelukt. In
2005 is het bijzondere museum Het dolhuys geopend.
Natuurlijk moesten de gebouwen aangepast worden. Het complex, dat
in het verleden matig tot slecht onderhouden was, kende een grote hoe
veelheid achterstallig onderhoud. De buitenzijde moest ingrijpend opge
knapt worden om weer een goede uitstraling te verkrijgen. Bij de restau
ratie werd bekeken in hoeverre later toegevoegde aanbouwen behouden
moesten blijven. Moest de serre, die later tegen de kapel was aange
bouwd, verdwijnen? Moesten de ramen van de pestzaal weer terug
gebracht worden naar hun oorspronkelijke formaat? Als je overweegt om
terug te gaan in de tijd, hoever moet je dan terug gaan. Gelukkig zijn deze
beide wijzigingen niet doorgevoerd. Gelukkig, omdat ze toch een wezen
lijk onderdeel uitmaken van de geschiedenis van het gehele complex.
Haerlem Jaarboek 2004
