de steen teruggevonden, kan zijn ingegeven door rook en roetaanslag die
de voorstelling onherkenbaar maakten. De gevelsteen is echter zeer
waarschijnlijk direct gepolychromeerd. Bij microscopisch onderzoek van
de verfmonsters is namelijk geen rook- en roetaanslag op deze plaatsen
aangetroffen.
Boodschap en zichtbaarheid
Ook de oorspronkelijke plaats van de gevelsteen zal van invloed zijn
geweest op het wel of niet direct schilderen ervan. Op grotere afstand zijn
kleurcontrasten veel beter te onderscheiden dan een reliëf dat zich in -i99~
kleur niet van de achtergrond onderscheidt. Dat onze steen op grotere
afstand gelezen moest worden staat welhaast buiten kijf. De tekst bevat
namelijk een belangrijke boodschap. Een paus, een koning en een boer
strijden afzonderlijk om de aandacht van de achteloze voorbijganger: 'lek
bidt voor U' spreekt de geestelijke tot hem, 'lek vecht voor U' zegt de
koning, en 'lek voede U' zegt de boer en hij heft zijn wijsvinger op alsof
hij wil zeggen: zonder voedsel kan men niet eens bidden en vechten, mis
schien ben ik nog wel het meest onmisbaar. Maar Magere Hein heft zijn
zeis en zegt: 'lek strijeke U algar ghelijcke.' De moraal van de voorstel
ling leest men aan de onderzijde van de steen: 'Wie kant maken dat nie-
man zal laken' Vrij vertaald: niemand ontsnapt aan de dood, ongeacht
wie men is of wat men doet. De letters van de tekst zijn met goudblad ver
guld en steken sterk af tegen de zwarte ondergrond.
Kleur en symboliek
De in de steen uitgehouwen figuren op deze vroeg zeventiende-eeuwse
gevelsteen, in de volksmond merkwaardigerwijs 'de dodendans' geheten,
symboliseren een eenvoudige laatmiddeleeuwse samenleving verdeeld in
geestelijkheid, adel en boerenstand. In ongeschilderde toestand zijn zij
direct herkenbaar aan de bij de functie behorende attributen zoals een
staf, een koorgewaad en een boek (bijbel) voor de geestelijke, die gezien
zijn opmerkelijke kroon een paus symboliseert; een wereldbol, een
zwaard, een harnas, een cape en een kroon voor de koning en een spade
en een 'werkkloffie' voor de boer. De dood wordt gesymboliseerd door
het skelet met de zeis waarmee het elk moment kan toeslaan.
In de voorstelling zijn ook verfkleuren gebruikt om de betekenis van
de figuren verder te verduidelijken. In werkelijkheid gelden voor de kle
dij strikte liturgische en adellijke voorschriften ten teken van herkenning.
Zo duiden paars en purperrood de mate van hoogwaardigheid aan en
heeft de paus hier een paars koorgewaad en de koning een purperrode
cape. Deze kleurcodes kennen al een eeuwenoude traditie en voeren
MONUMENTENZORG
