Elfstedenkruisje', waarop Xander vroeg: 'Mag ik dan alsnog de rijksdaal
der inleggeld betalen?' 'Neen, dat willen we niet, jij krijgt gewoon je
kruisje.' In de loop der jaren heeft Xander de Elfstedentocht in totaal 6
keer volbracht. Ik denk dat hiermee al veel over Xander gezegd is. Zijn
doorzettingsvermogen, zijn creativiteit!
Naast schaatsen had Xander Verrijn Stuart nog een andere hobby:
bergbeklimmen. De liefde daarvoor had hij meegekregen van zijn ouders,
waarmee hij in zijn jeugd vele bergwandelingen had gemaakt. In de jaren
zeventig was hij redacteur van het tijdschrift van de Koninklijke Neder-
-224- landse Alpen Vereniging De Berggids.
Tweemaal is hij leider geweest van een Nederlandse expeditie in de
Himalaya. Xander heeft over allebei de expedities een zeer lezenswaardig
en objectief boek geschreven. De eerste expeditie in 1977 betreft de
geslaagde beklimming van de 8091 meter hoge Annapurna in Nepal. Het
is het verhaal over een tocht waarbij samenwerking, opoffering en span
ning hand in hand gingen. Twee jaar van voorbereiding waren noodza
kelijk, voordat eindelijk de equipe van 11 Nederlanders, begeleid door 9
sherpa's en 187 dragers, aan de tocht kon beginnen. Op 4400 meter werd
het basiskamp gevestigd. Vandaar uit vond de groep zijn eigen doorgang.
Deze 'Dutch Route' voerde over een messcherpe graat, langs diepe glet
sjerspleten en hoge ijstorens, als ware spiegels van de dood. Vijf kampen
werden opgezet, op zorgvuldig uitgekozen plekken waar geen gevaar was
voor de steeds langs het massief omlaag vegende lawines. In een voort
durend gevecht tegen de tijd werd vanuit het hoogste kamp ten slotte op
13 oktober 1977 de top van de Annapurna door één Nederlander en één
sherpa bereikt en werden de Nederlandse en Nepalese vlag geplant.
De tweede in 1982 was een mislukte expeditie. Maar ook daarover
schreef hij een boek, Mount Everest. Het verhaal van een mislukte expe
ditie, hoewel de uitgever Elsevier hem zei, dat ze er alle begrip voor had
den als hij het bij z'n eerste boek zou laten. Hij vond dat hij het moest
schrijven.
Ook dit zegt iets over Xander. Hij had de moed 'the guts' om ook een
mislukking te beschrijven. Hij liep niet weg voor problemen. Het is het
verhaal geworden over misverstanden, woordenwisselingen, conflicten
en frustraties, doorweven met fragmenten uit de dagboeken van de expe
ditieleden. De angst, na de val van één der expeditieleden, voor verdere
ongelukken, de spanningen die bij een grote expeditie nu eenmaal eerder
regel dan uitzondering zijn, de snerpende koude en de nimmer aflatende
wind maakten de voortgang steeds moeilijker. Duizend meter onder de
top, werd van verdere pogingen afgezien. In zijn boek bleef hij zeer objec
tief. Dat was heel nobel, want de mislukking van de Mount-Everest-
Haerlem Jaarboek 2004
