geduurd. Tussen 23 november 1658 en 8 maart 1659, wellicht met ingang
van de jaargang 1659, werd de naam van de Weeckelycke Courante gewij
zigd in Haerlemse Saterdaegse Courant (oudst bewaarde nummer: 8
maart 1659, kb Stockholm). Niet bekend is waarom Casteleyn in eerste
instantie met een geheel nieuwe titel in zee ging. Een mogelijke verkla
ring zou kunnen zijn dat hij in 1658 zijn vader Vincent was opgevolgd als
stadsdrukker en dat hij die functie ook tot uitdrukking heeft willen bren
gen in de naamgeving van zijn courant.
Op grond van de nieuwe vondsten kan nu ook nauwkeuriger worden
bepaald wanneer het adjectief Oprechte aan de titel is toegevoegd. Met
die term wordt overigens niet gedoeld op het waarheidsgetrouwe karak
ter van de courant, maar het brengt tot uitdrukking dat het hier om de
enige echte Haarlemse courant ging, om zo de concurrentie de wind uit
de zeilen te nemen. Tot nu toe moest worden volstaan met de vaststelling
(door Kluit) dat die toevoeging op zijn vroegst begin januari 1664 had
plaatsgevonden. Enkele latere auteurs11' dateren de toevoeging Oprechte
zelfs pas op 16 september 1664, toen Casteleyn van het Haarlemse stads
bestuur het exclusieve uitgaverecht van zijn courant(en) kreeg. Met de
vondst van de Oprechte Haerlemse Saterdaegse Courant van 7 oktober
1662 in het Niedersachsisches Staatsarchiv Oldenburg staat nu echter
duidelijk vast dat die toevoeging tussen 29 juli en 7 oktober 1662 heeft
plaatsgevonden. Zo trachtte Casteleyn te voorkomen dat anderen onge
autoriseerde nadrukken van zijn courant op de markt brachten. De ste
delijke licentie beschermde hem overigens alleen tegen concurrentie bin
nen Haarlem, maar niet tegen rivalen elders. In het vervolg van dit arti
kel zullen we nog zien dat Engelse uitgevers de faam van de ohc gebruikt
hebben voor eigen uitgaven.
Ook de Russische tsaren waren abonnee van de
'garlemskie kuranty'
Gedurende de gehele zeventiende eeuw, tot ruim 1720, werden op de
Russische Diplomatieke Kanselarij (Posol'skij Prikaz, ongeveer
'Ministerie van Buitenlandse Zaken') vertalingen van nieuwsberichten uit
gedrukte en geschreven couranten vervaardigd. De Diplomatieke Kan
selarij had een speciale vertaalafdeling met vertalers voor veel Europese
talen; Nederlands was een van de grote Westerse talen. Niet alleen cou
ranten, maar ook brieven, boeken, brochures en pamfletten werden ver
taald. De eerste gedrukte Russische krant, Vedomosti, verscheen vanaf
1703, onder tsaar Peter de Grote. Het was een gecensureerde krant, in het
leven geroepen door de tsaar zelf. Maar de tsaar en zijn naaste mede-
Haerlem Jaarboek 2005