Moskou. Het oudste nummer van een Nederlandse courant in dit archief
is Tydinge uyt verscheyden Quartieren, nr. 13 van 31 maart 1646. (Uit het
zelfde jaar zijn er ook enkele nummers van andere Amsterdamse cou
ranten te vinden.) Maar door vergelijking van Russische krantenvertalin
gen met couranten in andere archieven en bibliotheken kan worden
bewezen dat er in Moskou ten minste sinds 1621 vertalingen uit
Nederlandse couranten werden vervaardigd. Dat gebeurde dus al zeer
vroeg als men bedenkt dat de eerste gedrukte Nederlandse courant, voor
zover nu bekend, in 1618 verscheen!
Van de achtergronden van de bij de Posol'skij Prikaz werkzame verta
lers is weinig of niets bekend. Eén van de weinig uitzonderingen betreft
Andries Andriesz (in het Russisch Andrej Andrejevitsj) Winius (1641-
1717), de oudste zoon van de in Rusland gevestigde Nederlandse koop
man Andries Winius. Winius sr. had de positie van commercieel en finan
cieel adviseur van tsaar Michael Fjodorovitsj (regeerperiode 1613-1645) en
diens opvolger Alexej Michajlovitsj (regeerperiode 1645-1676) weten te
veroveren. Andries jr. groeide, mede dank zij zijn Duitse stiefmoeder,
meertalig op (Nederlands, Duits, Russisch) en werd in 1655 Russisch-
orthodox gedoopt. Aanvankelijk vooral werkzaam als tolk en vertaler bij
de Diplomatieke Kanselarij, zou hij in latere jaren hoge posities in
Rusland bekleden, waaronder die van postmeester-generaal. Daarnaast
was hij verbindingsman van tsaar Peter de Grote met de autoriteiten in
Nederland, met name via de Amsterdamse burgemeester en voc-bestuur-
der Nicolaas Witsen, met wie Winius in 1664/1665 als jongeman bevriend
was geraakt toen deze als lid van een Nederlandse missie enkele maan
den in Moskou verbleef.13»
Het kost zeer veel moeite vast te stellen uit welke courant (of zelfs uit
welke taal) een bepaalde vertaling werd gemaakt, want de vertalers geven
daar geen informatie over. Het origineel moet er, in Moskou of elders, bij
gezocht worden aan de hand van plaats en datum van het bericht, die er
bijna altijd wel boven staat maar dan zonder jaartal (b.v. Uyt Venetiën,
den 27. July) en de tekst. In de beginfase, toen er nog maar weinig
Westerse couranten in Moskou arriveerden, werd soms de hele courant
vertaald, met inbegrip van het colofon. Een voorbeeld daarvan is: (terug
vertaald uit het Russisch) 'Gedrukt in het leger van de prins van Oranje
in het jaar 1621 sinds de geboorte van Christus op 5 juni'. Dat is zonder
twijfel (alhoewel niet helemaal correct vertaald): 'Ghedruckt by Broer
Jansz. Out Courantier int Legher van sijn Princelijcke Excellentie( den 5.
Junij/1621'. Een exemplaar van deze toen nog naamloze Amsterdamse
courant is bewaard gebleven in Stockholm. De vertaler verduidelijkt wie
'sijn Princelijcke Excellentie' is: de Prins van Oranje.
Haerlem Jaarboek 2005
