rium van Aerodyne. Dit laboratorium voor de bestrijding van luchtver
ontreiniging was gevestigd aan de Johannes Verhulstlaan 32/34 te
Heemstede, tevens het woonhuis van de directeur ir H. van Tongeren. Hij
analyseerde daar stofmonsters door middel van een zgn. windzifter en
fungeerde ook als loopjongen voor boodschappen en klusjes. Ook het
snijden (opnemen) van grammofoonplaten, het maken van technische
films en in de oorlog het kopiëren van illegale lectuur en foto's behoorde
tot zijn werk. In de oorlog maakte en verkocht hij zgn. 'moffenzeven':
raamantennes die op de radio werden aangesloten, en die door draaiing
de Duitse stoorzender wat minder hoorbaar maakten.
In 1942 werd het huis aan de Nieuwe Groenmarkt teveel voor moeder
Bouwer die toen al twaalf jaar weduwe was. Ook de kamerbewoners in
huis werden haar teveel. Het huis werd verkocht voor 7.500,- (de hypo
theek bedroeg 6.500) en voor 4,75 per week huurden moeder en zoon
het huis Anthoniestraat 35. In de voorkamer was de schoenmakerij van
W.P. Puts gevestigd, maar de rest van het huis was groot genoeg voor hen
beiden. Hier redigeerde Martien in 1944 zijn illegale nieuwsbulletin Aeter
Nieuws en hier is hij in diezelfde tijd in eigen woning ondergedoken.
Wat betreft dit Aeter Nieuws het volgende: omdat van Bouwer bekend
was dat hij naar de illegale radio kon luisteren werd hem dagelijks op zijn
werk bij Van Tongeren in Heemstede gevraagd 'of er nog nieuws was'.
Omdat het hem verveelde het hele verhaal meerdere keren per dag te
moeten doen, besloot hij in juli 1943 het nieuws op te schrijven met enke
le doorslagen. Later leerde hij typen en kon de oplage groter worden.
Vanaf september 1944 kon hij het kantoor niet meer bezoeken en werd
het blad door vertrouwde vrienden rondgebracht. Een aflevering bestond
toen uit 4 pagina's en werd met zeven doorslagen in een oplage van acht
exemplaren verspreid. De inhoud bestond uit de teksten van clandestie
ne radioprogramma's die door Bouwer met een soort eigen steno werden
opgetekend en daarna uitgewerkt. Toen de elektriciteitsvoorziening stop
te bouwde hij een radio-ontvangtoestel op accu's. De moord op zijn
directeur, ir. H. van Tongeren, in september 1944 (later bleek dat Claus
Barbie dit op zijn geweten had) sterkte Martien in zijn illegale werk. In
december 1944 bereikte het Aeter Nieuws dagelijks zo'n honderd lezers.
In het voorjaar 1945 vroeg de communistische verzetsbeweging 'De
Waarheid afdeling Haarlem hem om hulp bij hun nieuwsgaring en voor
taan werd Brouwer zijn nieuws, iets bekort, door 'De Waarheid' verspreid
in Haarlem en de Haarlemmermeer. Zijn eigen honderd lezers bleef hij
zelf bedienen. Het leverde enige inkomsten op, wat welkom was omdat
het werk in Heemstede was gestopt door ontslag van het gehele perso
neel. Vanaf juni 1945 kon 'De Waarheid' in zijn eigen nieuws voorzien.
Haerlem Jaarboek 2005
