brandstof werden in de zomer gedurende een week en in de winter gedu
rende twee weken verstrekt.9'
Het aantal bedeelde kraamvrouwen nam in de eerste helft van de
negentiende eeuw een hoge vlucht. Zo kregen in 1825 164 kraamvrouwen
hulp en in 1850 was dit aantal gestegen tot 276. Na 1861 kwam het aantal
bedeelde kraamvrouwen niet meer boven de 200 uit en schommelde het
aantal tussen de 100 en 187. Deze cijfers zijn op zich niet verwonderlijk
want Haarlem was in die tijd, door de slechte economische situatie, een
arme stad met een groot aantal inwoners die een beroep deden op de
armenzorg. Pas na 1870 bij de opkomst van de industriële ontwikkeling
braken betere tijden aan.10'
In de twintigste eeuw veranderde aan de bedeling zelf niet zoveel. De
luiermand, toen volledig pakje genoemd, was er in twee variaties. Pak
ketje A bestond uit acht linnen luiers, twee wollen luiers, twee kinder
hemdjes, twee flanelletjes, twee navelbandjes en een hemd en laken voor
de kraamvrouw. Pakketje B was iets minder uitgebreid doordat de kle
ding en navelbandjes ontbraken, maar er zaten wel vier linnen luiers
extra in. De pakketjes vertegenwoordigden een waarde van resp. 12,50
en 11,75.
In de loop van 1937 zijn de goedkope pakketjes ingevoerd. Deze pak
ketjes waren iets minder van kwaliteit en waren bestemd voor 'zeer slor
dige gezinnen, die de goede luierpakjes eigenlijk niet waard zijn'. Het
goedkope pakketje was zeven gulden waard en bevatte alleen 12 katoenen
en twee wollen luiers.11'
De commissie ging zich ondertussen steeds meer afvragen of de
inhoud van de pakketjes nog wel voldeed. Het leek haar wenselijker om
binnen de grenzen de kraamvrouw zelf te laten kiezen, zodat zij bijvoor
beeld alleen luiers kon krijgen. In 1939 bleek uit navraag bij wijkver
pleegsters dat luiers, lakens, slopen, nachtjaponnen en dergelijke het
meest nodig waren. Kinderkleertjes werden meestal op naaikransjes in de
wijken gemaakt. De commissie sprong hierop in door de inhoud van een
volledig pakje enigszins aan te passen. Vanaf 1940 bevatte een pakketje 12
gerstekorrel luiers, twee wollen luiers, een graslinnen laken met sloop,
een katoenen nachtjapon en twee babyflanelletjes. Zo'n pakketje verte
genwoordigde een waarde van rond de 14,00. Eind maart 1940 ging de
commissie er uiteindelijk toch toe over om de pakketjes in het vervolg
naar behoefte samen te stellen. Kraamvrouwen konden toen bijvoorbeeld
ook alleen maar luiers uitgereikt krijgen.12'
Alle pakketjes werden tegen betaling geleverd door de Haarlemse
afdeling van de Algemeene Nederlandsche Vrouwenvereeniging Arbeid
Adelt.13' Deze Haarlemse afdeling van Arbeid Adelt was in 1872 opgericht
Haerlem Jaarboek 2005
