De Haarlemse Sint-Joseph
als kathedraal
Naar aanleiding van enige recente vondsten
Inleiding
Toen in 1853 de rooms-katholieke bisschoppelijke hiërarchie werd her
steld, moesten voor de nieuwe bisdommen kathedralen worden gezocht.1'
Slechts in een paar gevallen kon de oude draad weer worden opgeno
men, daar kwam de oorspronkelijke kathedraal weer ter beschikking van
het bisdom. Dit geschiedde in Roermond, waar het oude bisdom pas in
1801 was opgeheven. Daar werd de hoofdkerk van de stad, de Sint-Chris-
toffel, weer kathedraal, een functie die zij overigens pas in 1661 had ver
kregen, terwijl het bisdom al in 1559 was gesticht. In 's-Hertogenbosch
waren de katholieken in 1810 weer in bezit gesteld van de Sint-Jan, die na
de verovering van de stad in 1629 door Frederik Hendrik in protestantse
handen was gekomen. Wat lag meer voor de hand dan deze kerk, die
vanaf 1559 kathedraal was geweest, opnieuw met deze waardigheid te
bekleden?
In de andere bisdommen lagen de zaken minder eenvoudig. In Utrecht
was de Domkerk solide in handen van de protestanten en deze dachten
er niet over het gebouw af te staan. Er was eigenlijk maar één kerk die in
aanmerking kwam om als kathedraal en metropolitaankerk van het nieu
we aartsbisdom te dienen. Dat was de voormalige Johannieterklooster-
kerk van Sint-Catharina, die sinds 1815 weer voor de rooms-katholieke
eredienst werd gebezigd. De katholieken hadden daarmee in ieder geval
een middeleeuwse kathedraal, maar deze was wel tamelijk bescheiden.
In Breda en Haarlem stond de katholieken zelfs helemaal geen mid
deleeuwse kerk ter beschikking. Het bisdom Breda was een geheel nieu
we stichting en dus was er geen oude kathedraal die zou kunnen worden
teruggegeven. De katholieken kozen als kathedraal de tussen 1836 en 1838
gebouwde Sint-Antoniuskerk, een neoclassicistisch gebouw, ontworpen
door Pieter Huyser. In 1866-1869 bouwde Pierre Cuypers een nieuwe
grote kerk van een uitgesproken kathedraal model, die in 1875 ook daad
werkelijk tot kathedraal werd verheven. Deze kerk werd helaas gesloopt
in 1969, waarna een tijd lang de moderne Sint-Michaëlskerk als bis-
ARJEN LOOYENGA
