belangrijkste werk, het ontwerp voor de kunstacademie in Glasgow
(1898) is modern-functioneel van opzet. Het gebouw valt op door zijn
massawerking; de historische vormen zijn verleden tijd.
De technische vooruitgang, die zich als gevolg van de industriële revo
lutie snel verspreidde, bood de ontwerpers en constructeurs van gebou
wen nieuwe mogelijkheden. Zo maakte de toepassing van staal als con
structiemateriaal het mogelijk om grotere overspanningen toe te passen.
Rond de eeuwwisseling groeide het geloof in de vooruitgang. De oude
technieken en vormen voldeden niet langer. Een nieuwe stijl kondigde
zich aan; een stijl die afstand nam van het verleden en al experimente
rend op zoek ging naar nieuwe vormen. Ook op het vaste land ver
spreidden zich de denkbeelden van Morris en de zijnen. De nieuwe
vormgeving in de schilderkunst en de kunstnijverheid beïnvloedde aller
eerst de kunstenaars maar later ook de architecten op het continent.
De Nieuwe Kunst
De nieuwe kunstvorm diende zich in Frankrijk en België aan als 'art nou
veau'. Deze naam was ontleend aan die van een kunsthandel die in 1895
te Parijs werd geopend. In Duitsland werd de nieuwe stijl 'jugendstil'
genoemd naar het in 1896 voor het eerst verschenen tijdschrift Jugend. Er
werd gezocht naar een dynamische vormentaal waarin, in tegenstelling
tot de vaak monumentale allure van de neostijlen, geëxperimenteerd
werd met vormen die deels ontleend werden aan de natuur, deels meer
geometrisch van aard waren.
De manier waarop deze stijlvarianten geïnterpreteerd werden verschilt
van land tot land. Zo wordt de art nouveau in België en Frankrijk vaak
gekenmerkt door een uitbundige vormgeving met een ruim gebruik van
het zweepslagmotief en van golvende lijnen met daarbij aan het planten
rijk ontleende florale vormen.
Een meer ingetogen variant van de nieuwe stijl, de jugendstil, wordt
vooral aangetroffen in Oostenrijk en Duitsland. Hier kenmerkt deze stijl
zich door een meer geometrische vormgeving met rechte lijnen, cirkels en
vierkanten. De architecten zochten daarbij vooral naar vereenvoudiging,
naar helderheid en decoratieve soberheid. Ze werden daarbij beïnvloed
door het werk van de al genoemde Schotse architect Mackintosh. Deze
architect genoot in de genoemde landen grote bekendheid. Hij nam daar
deel aan tentoonstellingen en prijsvragen en publiceerde voorts in het
ook op het vasteland bekende vaktijdschrift 'The Studio'.
Wat later dan in de ons omringende landen kwam ook in Nederland
de Nieuwe Kunst in het zicht. Zowel de uitbundige als de meer geome-
KRIJN HAASNOOT
