De hof van Haarlem Men moet zich de grafelijke hof van Haarlem niet voorstellen als een residentie van vorstelijke allure. Middeleeuwse hoven waren vooral agra rische bedrijven. De hoforganisatie was in bijna geheel West-Europa in de achtste eeuw de gangbare vorm van exploitatie van grootgrondbezit geworden. Een hof had als centrum de hofstede van de heer, de vroon hof, bestaande uit een herenwoning met bijgebouwen. Een deel van de landerijen werd vanuit de vroonhof bewerkt, maar het grootste deel was ter bewerking aan horigen uitgegeven. De eenheid van uitgifte was de hoeve, gewoonlijk 16 morgen - ongeveer 13y2 hectare - groot. De horigen moesten een deel van de opbrengst van hun land aan de heer afstaan en waren ook tot onbetaalde herendiensten verplicht. In het graafschap Holland geraakte het hofstelsel in de twaalfde eeuw in verval. De laatste hoven werden er omstreeks het midden van de dertiende eeuw ontbon den. De graven van Holland waren grootgrondbezitters bij uitstek. Er zijn dan ook in vele plaatsen sporen gevonden van grafelijke hoven. Veel daarvan lagen in het tegenwoordige Zuid-Holland, onder andere in Leiden, Den Haag, Delft, Vlaardingen en Dordrecht. De meest noordelij ke grafelijke hof besloeg een flink deel van Heemskerk en Beverwijk. Voordat Den Haag hun min of meer permanente residentie werd, waren de graven mobiele landsheren. Ze trokken met hun gevolg van hof naar hof om in de verschillende streken recht te spreken en om de voorraad schuren leeg te maken. Buiten de perioden van grafelijke aanwezigheid werden de hoven door meiers of rentmeesters bestierd. Het eerste onomstotelijke bewijs van verblijf van het grafelijke huis houden in Haarlem dateert uit de ambtsperiode van abt Adallard (nos ing) van de abdij van Egmond. Een goederenruil die deze abt aanging, geschiedde namelijk in Haarlem ten overstaan van graaf Floris 11 en diens vrouw Petronella.3' Er zijn echter sterke aanwijzingen dat het Hollandse gravenhuis al in de tijd van graaf Dirk n (939-988) een hof in Haarlem bezat. In de eerste plaats is er het feit dat de parochiekerk van Haarlem aan de heilige Bavo was gewijd. Bavo was in Vlaanderen, speciaal rond Gent, een populaire heilige, maar hij was een vreemde eend in de Hollandse bijt. Graaf Dirk n komt bij uitstek in aanmerking als importeur van de Bavo-verering in Holland, want hij groeide in Gent op en trouwde met een dochter van de graaf van Vlaanderen. Of de hof van Haarlem nu door Dirk 11 is gesticht of dat de hof al eerder bestond,4' hij moet degene zijn geweest die de hofkapel aan Sint-Bavo liet wijden.5' Haerlem Jaarboek 2006

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

Jaarverslagen en Jaarboeken Vereniging Haerlem | 2006 | | pagina 12