kwamen de prijswinnaars uit de overige klassen aan bod. Van iede
re klas werden primus en secundus naar voren geroepen, zij moch
ten hun prijs in ontvangst nemen en bedankten door uit het hoofd
de gratiarum actio op te zeggen. Dit gold ook voor de leerlingen die
weliswaar hun best hadden gedaan, maar niet tot de besten van de
klas behoorden. Zij kregen een aanmoedigingsprijs {praemium dili-
gentiaé). Tevens ontvingen de leerlingen met de beste resultaten de
hun toekomende zilveren prijspen. De gratiarum actio, gewoonlijk
in versvorm, was ongetwijfeld ook mede door hulp van de leraar
totstandgekomen. Deze ontving hiervoor van de leerling een gelde
lijke beloning als aanvulling op zijn salaris. Sommige leerlingen
schreven hun gratiarum actio later voorin op een van de schutbla
den van het ontvangen prijsboek, zoals A. van Wickevoort Crom-
melin dat deed in zijn prijsboek (J. Rosinus, Antiquitates Romanae,
Amsterdam 1743), dat hij op 27 juni 1792 ontving bij zijn bevordering
als primus naar de hoogste klas.27) De rector besloot de plechtig
heid, die met muziek was omlijst, met een kort woord waarin hij
ook de data van de komende vakantie meedeelde. Daarna konden
de jeugdige prijswinnaars hun trofeeën aan hun trotse familieleden
tonen. Zij zullen hiervoor thuis ook wel weer op een passende
wijze zijn beloond. Tenslotte werd de prijs in de boekenkast 'bijge
zet'. Het lijkt er niet op dat er later nog intensief in werd gestu
deerd, getuige de relatief goede staat waarin bewaard gebleven
prijsboeken doorgaans verkeren.
Het portret van Willem Barnaart als Latijnse scholier
Tot de portretten waarop een Latijnse scholier met een prijsboek
staat afgebeeld, kan men dat van Willem Barnaart (1726-1779) reke
nen, de telg uit een voorname Haarlemse familie van vermogende
textielhandelaren, in 1738 als twaalfjarige scholier op doek geschil
derd door F. Decker.28' Willem was op 24 maart 1736 als leerling
van de Latijnse school in Haarlem ingeschreven. Op dit schilderij
staat een bepruikte Willem tegen een classicistische achtergrond
met twee pilasters ten halven lijve afgebeeld. Hij is gekleed naar de
mode van zijn tijd, maar met een stuk stof over zich heen gedra
peerd wekt hij ook de indruk van een Romein in toga. In de linker
hand heeft hij een rol papier, zoals geletterde Romeinen met een
papyrusrol in de hand in de pose van een redenaar werden afge
beeld. Links wordt hij geflankeerd door een hondje met een kope
ren halsband, voorzien van een slotje en met de vermelding ar-
JAARBOEK HAERLEM 2007
