De i9de-eeuwse ring van Haarlem
Rondom de oude binnenstad ligt de igde-eeuwse ring van Haarlem.
Figuur i toont hoe deze ring is opgebouwd uit een keten van elf
woonwijken en het industriegebied in de Veerpolder. Deze woon
wijken en het industriegebied zijn op unieke wijze tot stand geko
men. Een uniciteit die voortkomt uit de specifieke omstandigheden
waaronder in de igde-eeuw transformaties plaatsvonden. De over
heid hield zich relatief afzijdig waardoor het particulier initiatief al
dan niet in onderhandeling met de overheid een grote mate van
invloed kon hebben. Gevolg is dat de locatie, c.q. de voormalige
stadsrand, van grote invloed kon zijn op de ontwikkelingen. Boven
dien heeft de basis die in de 19de eeuw is gelegd tot ver in de 20ste
eeuw invloed uitgeoefend op de navolgende stadsuitbreidingen. In
dit artikel staat de totstandkoming van deze ring centraal. Het ge
hanteerde perspectief is de stadsrand. De geschiedenis van de 19de-
eeuwse ring is namelijk bij uitstek een verhaal van onderop en bui
tenaf.1'
Veranderingen in de stadsrand
De igde-eeuwse ring is niet gebouwd op onontgonnen grond.
Integendeel, de stadsrand was al sinds de middeleeuwen om uiteen
lopende redenen aantrekkelijk als vestigingsplaats. De stadsrand
bood een grote beschikbaarheid aan ruimte en betaalbare grond.
Dit maakte de stadsrand samen met de natuurlijke omgeving aan
trekkelijk om de vele kleine buitens rondom de stad aan te leggen.
Voor de meer ambachtelijke vormen van grondgebruik bood dit
gebied ongelimiteerde en directe beschikbaarheid van natuurlijke
hulpbronnen. Mede hierom vestigden de kleerblekerijen zich hier.
Verder was de stadsrand aantrekkelijk door de ligging op de grens
van verschillende gemeenten. Tot aan het einde van de 19de eeuw
FRANK SUURENBROEK
JAARBOEK HAERLEM 2007
