Hendrik Meijer concentreert zich in Haarlem rond de jaren 1768/70
vooral op twee thema's: de stonden van de dag en de weersgesteldheid. Het
is interessant om te zien hoe hij zich met voorstudies op deze thema's
richt. Wat betreft de stonden is er slechts één volledige serie in goua
che bekend, de serie uit 1769 thans in het bezit van het Teylers Mu
seum..16) De tekeningen uit deze Haarlemse serie borduren voort op de
voorstudies en kunnen worden vergeleken met andere rond die tijd ge
dateerde gouaches. In de Haarlemse serie wordt de Ochtend (afb. 2) ver
beeld door een groep vissers met net en hengel bij een rivier met een
waterval. Op de achtergrond is een kasteelachtig rond gebouw te zien,
dat lijkt op de Engelenburcht uit Rome. Een identieke groep vissers
met net bij een waterval, maar dan in een stormlandschap, is ook te
zien op een als voorstudie dienende gewassen tekening uit 1768 in de
Brusselse collectie De Grez (afb. 3).17) Het stormelement komt weer
terug in de Avond.
In de Middag (afb. 5) is het opvallende element in de tekening de mo
numentale klassieke beeldengroep, waaronder reizigers rusten. Uit
1768 dateert een voorstudie met een dergelijke beeldengroep, maar dan
in de regen (afb.6).18)
Uit dezelfde periode zijn vergelijkbare gouaches bekend, waaronder
de Italiaanse haven bij volle maan uit de collectie De Grez (afb. 7).19)
De overeenkomsten tussen de Nacht (afb. 8) uit Haarlem en de Ita
liaanse haven uit de collectie De Grez zijn opvallend. Op beide gouaches
staat op de kade een visser met een hengel, in een bijna identieke hou
ding te praten met een zittende figuur. Naast de zittende figuur ligt een
mand met vis. Vissers trekken het net op en het landschap met een op
de Engelenburcht gelijkend gebouw wordt verlicht door de maan die
door de wolken breekt. Het is niet onwaarschijnlijk dat de Italiaanse
haven uit Brussel ook onderdeel uitmaakte van een stondenserie.
Nog een gouache uit deze periode is een Landschap met storm en blik
sem gedateerd 1770 uit het Albertina te Wenen (afb. 9).20)
Ook op deze gouache zijn naast de stormelementen uit de Avond
weer vissers te zien die vergelijkbaar zijn met de vissers afgebeeld op
de Ochtend (afb. 2). De Stonden tonen aan dat Meijer in staat is zowel de
weersgesteldheid als het tijdselement schilderkundig uit te drukken.
Tenslotte nog een opmerking over de italianiserende elementen in
deze gouaches: een op de Engelenburcht lijkend gebouw en een monu
mentale klassieke beeldengroep, deze zijn alleen in Meijers vroege te
keningen te vinden. Meijer is waarschijnlijk via het behangselschilde-
PETER VAN DE KAMP
