koek ook Johannes Tavenraat, Andreas Schelfhout, Willem Roelofs, Johannes
en Pieter Christ en Fredrik M. Kruseman naar de natuur gestudeerd.
Vrijwel alle olieverfschilderijen met landschappelijke taferelen uit de periode
van de romantiek (circa 1780-1860) ontstonden, hoogstwaarschijnlijk, in het
atelier op basis van in de natuur gemaakte studies. Die studies werden met
potlood, krijt en waterverf gemaakt, maar soms ook met olieverf. Natuurstu
dies behoorden niet tot het werk waar de schilders op (verkoop)exposities mee
naar buiten kwamen.
In diverse grotere steden in Nederland werden in deze tijd landelijke tentoon
stellingen georganiseerd, waaraan gewoonlijk ook prij zen waren verbonden.
De exposities hadden het karakter van de Franse 'salons'. Buitenlandse schil
ders konden daarvoor aanvankelijk niet inzenden.
Grond of plan: de ruimtelijke delen waarin een landschap in de diepte kan wor
den onderscheiden.
Maanverlichte landschappen kan men beschouwen als een van de categorieën
van 'sublieme landschappen'; tijdens de romantiek wierpen diverse schilders
zich op het even aantrekkelijke als huiveringwekkende motief van de nacht,
onder wie ook Andreas Schelfhout. De onbetwiste meester op dit gebied werd
Jacob Abels (1803-1866). ZieJ. Rademakers,Jacob Abels (1803-1866). Schilder van
de nacht, Haarlem 2009.
De omstreken van de Gelderse dorpen Oosterbeek en Wolfheze vormden rond
het midden van de 19de eeuw het 'epicentrum' van de landschapschilderkunst
in Nederland, met figuren als Johannes Bilders, Frederik H. Hendriks en Jacob
Cremer. Tientallen schilders streken er neer, onder wie kennelijk ook Lieste.
Ook Beek en Ubbergen waren rond deze tij d, vooral iets vroeger, geliefd bij tal
van schilders. Dat Lieste ook daar heeft gewerkt, blijkt uit bewaard gebleven
schetsbladen met de Ooijpolder en Beek. Zie P. van der Coelen e.a.'Heerlijke na-
tuurtooneelen'. Romantische landschapschilders in Beek en Ubbergen, 1810-1860,
(exp.cat. Museum Het ValkhofNijmegen 2000, p. 138,196. Dat de Zwitserse
bergen een Hollandse schilder wel eens te machtig konden zijn, blijkt ook uit
de nagelaten teksten van Gerard Bilders. Zie A. Bilders, Brieven en dagboek (red.
J. Kneppelhout), Leiden 1876, p. 61-62.
De Franse landschapschilder Claude Lorrain (i6o4/o5?-i682).
Over de religieuze beleving of interpretatie van het landschap tijdens de ro
mantiek, zie o.a. de inleiding van dit artikel. Vrijwel alle romantische land
schapschilders waren kerkelijk (meestal protestants) gevormd. Lieste was van
Nederlands-Hervormde huize (nha, Bevolkingsregister 1849, Wijk 1, p. 612
('Ned. Herv.', vermeld onder 'Godsdienst'). Zie ook Bevolkingsregister i860 e.v.,
p. 466).
ANTOON ERFTEMEIJER
